Jan Pełka

---

Życiorys

Po ukończeniu szkoły średniej Jan Pełka podjął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej. Już podczas nauki wstąpił do Aeroklubu Warszawskiego, gdzie zdobywał umiejętności pilotażu szybowcowego. W roku 1936 uczestniczył w badawczej ekspedycji szybowcowej, która miała miejsce w Górach Świętokrzyskich. W trakcie jej wiosennej edycji, 1 maja, wykonał lot żaglowy trwający siedem godzin na szybowcu SG-3, a zaledwie dwa dni później, 3 maja, ustanowił przelot na dystansie 110 kilometrów. Podczas sierpniowego zlotu szybowcowego 1936 roku, odbywającego się w ramach zawodów Gordona Bennetta w Warszawie, został uhonorowany trzecim miejscem za celność lądowania.

Jesienią tego samego roku, 11 września, korzystając z korzystnych warunków termicznych, zrealizował przelot na CW-5 na odległość 150 km. Już 6 maja 1937 roku objął stanowisko kierownika sekcji szybowcowej w Aeroklubie Warszawskim. W maju oraz czerwcu 1937 roku, w ramach rajdu promującego polskie lotnictwo, używając szybowca Sokół-bis, podróżował przez Rumunię, Bułgarię, Grecję, Jugosławię, Austrię oraz Węgry, częściowo w partnerstwie z Antonim Majcherczykiem, pokonując łącznie 3400 kilometrów. W nagrodę za ten wyczyn rząd jugosłowiański odznaczył go orderem św. Sawy klasy V.

W lipcu 1937 roku brał udział w polskiej ekipie technicznej podczas XVIII Krajowych Zawodów w Rhön. Również w sierpniu tegoż roku był częścią drużyny Aeroklubu Warszawskiego na Krajowych Zawodach Lotniczych, która zdobyła pierwsze miejsce. W 1937 roku Jan uzyskał Srebrną Odznakę Szybowcową (nr 600 na świecie). Od 20 do 25 sierpnia 1938 roku aktywnie uczestniczył jako przedstawiciel Aeroklubu Warszawskiego w VIII Krajowych Zawodach Lotniczych. Ukończył studia w czerwcu 1939 roku, zdobywając dyplom inżyniera mechanika, a następnie rozpoczął pracę w Wytwórni Silników nr 1 PZL na Okęciu.

W momencie wybuchu II wojny światowej Jan został ewakuowany wraz z wytwórnią na wschód, a później do Rumunii, z której dotarł do Francji. Tam wstąpił do wojska, przydzielono go do Szkoły Podchorążych Armii Polskiej w Coëtquidan, gdzie w trybie przyspieszonym awansował do stopnia podporucznika. Po upadku Francji, ewakuował się drogą morską do Wielkiej Brytanii i dołączył do lotnictwa. Otrzymał numer służbowy RAF 793410, który szybko zmieniono na P-1892.

Po krótkim szkoleniu w Eastchurch, w lipcu 1940 roku został przydzielony jako mechanik lotniczy do dywizjonu 303 na lotnisku Northolt. Wkrótce zgłosił się na kurs pilotażu, w wyniku czego od 2 kwietnia 1941 roku brał udział w zajęciach w 25 Elementary Flying Training School (EFTS) w Hucknall, a następnie przeszedł do 16 Secondary Flying Training School (SFTS) w Newton. 13 maja 1942 roku ukończył szkolenie i rozpoczął kurs oficerski, który zakończył 19 czerwca, uzyskując stopień podporucznika i numer służbowy P-1892. Tuż po tym trafił do 54 Operational Training Unit (OTU) w Charter Hall.

Od 19 września 1942 roku do 30 grudnia 1943 roku, podczas 86 operacyjnych lotów, Jan spędził w powietrzu ponad 500 godzin, z czego część w ramach Coastal Command. 14 czerwca 1943 roku brał udział w ataku na cztery wynurzone U-Booty. Mimo awarii uzbrojenia pokładowego, kontynuował agresywną akcję, przyciągając ogień obrony przeciwlotniczej U-Bootów. 19 czerwca 1943 roku z kolei odniósł sukces w grupowym zestrzelaniu wodnopłata patrolowego Blohm & Voss Bv 138, łącząc w tym czasie cztery zestralenia pewne na swoim koncie. 1 września 1943 roku awansował na stopień porucznika.

30 października 1944 roku dołączył do Eskadry A w Aircraft and Armament Experimental Establishment (AAEE) w Boscombe Down, gdzie zajmował się badaniem samolotów myśliwskich. Do listopada 1946 roku spędził 260 godzin w powietrzu, testując 28 różnych typów samolotów, a jego działania przyczyniły się do usunięcia licznych usterek w sprzęcie RAF. 1 stycznia 1946 roku otrzymał awans do stopnia kapitana.

Po demobilizacji w grudniu 1946 roku, Jan osiedlił się w Argentynie, gdzie podjął pracę w Instituto de Investigaciones Aeronauticas y Espaciales w Córdobie. Niestety, 20 lutego 1949 roku utonął podczas kąpieli w rzece Calera i został pochowany na polskim cmentarzu w okolicach Córdoby. Na liście Bajana znalazł się na pozycji 374.

Ordery i odznaczenia

Jan Pełka został odznaczony licznymi nagrodami i wyróżnieniami, które świadczą o jego zasługach i dokonaniach. Wśród jego odznaczeń znalazły się:

• Krzyż Walecznych – dwukrotnie,
• Medal Lotniczy,
• Polowa Odznaka Pilota,
• Order Świętego Sawy kl. V.

---

Oceń: Jan Pełka

---