Aleksander Karnicki to postać, która zapisała się w historii jako wybitny wojskowy. Urodził się 30 stycznia 1869 roku w Częstochowie, a swoją drogę życiową zakończył 12 listopada 1942 roku w Kutnie.
W trakcie swojego życia pełnił znaczące funkcje w armiach, w tym jako generał lejtnant Armii Imperium Rosyjskiego oraz generał dywizji w Wojsku Polskim. Jego kariera wojskowa ilustruje przemiany zachodzące w wojskowości na przełomie XIX i XX wieku.
Życiorys
Generał Aleksander Karnicki przyszedł na świat 30 stycznia 1869 roku w Częstochowie, w rodzinie, której głową był Stanisław, a matką Leontyna. W 1887 roku, po zakończeniu nauki w warszawskim gimnazjum, zdecydował się wstąpić do armii rosyjskiej. Jego kariera wojskowa rozwijała się szybko, a w 1900 roku ukończył Oficerską Szkołę Kawalerii z siedzibą w Twerze.
Wojskowe doświadczenie zdobywał nie tylko w Rosji, ale również za granicą. Brał udział w tłumieniu powstania bokserów w Chinach między 1900 a 1901 rokiem, a także w wojnie rosyjsko-japońskiej, która miała miejsce w latach 1904-1905. Podczas I wojny światowej pełnił funkcję dowódcy 2. Zaamurskiego Pułku Konnego, a potem dowodził brygadą i dywizją jazdy w trakcie walk na froncie niemieckim. 26 marca 1916 roku awansował na generała majora, z datą starszeństwa przypadającą na 28 kwietnia 1915 roku.
W okresie od 10 lutego do 12 czerwca 1918 roku karnicki był zastępcą dowódcy I Korpusu Polskiego w Rosji, który znajdował się pod dowództwem gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego. Po zakończeniu działań w Rosji, 27 stycznia 1919 roku dołączył do Wojska Polskiego, gdzie jego stopień generała porucznika uznano jako warunkowy, w oczekiwaniu na weryfikację przez odpowiednią komisję. Wkrótce po tym, zajął stanowisko inspektora kawalerii Wojska Polskiego.
Na froncie bolszewickim był odpowiedzialny za dowodzenie Frontem Wołyńskim w okresie od marca do czerwca 1919 roku. Następnie, w latach 1919-1920, pełnił rolę szefa Misji Wojskowej przy kwaterze dowódcy Białych Sił Zbrojnych Południa Rosji, gen. Antona Denikina, z siedzibą w Taganrogu. Misja ta miała na celu koordynowanie działań przeciwko bolszewikom, jednak zakończyła się niepowodzeniem z powodu braku zgody ze strony rosyjskich przywódców na współpracę z wolną Polską.
W kwietniu 1920 roku powrócił do kraju, a w maju objął dowództwo nad Dywizją Jazdy na Ukrainie. 1 maja 1920 roku został zatwierdzony w stopniu generała podporucznika. W dniu 4 czerwca 1920 roku minister spraw wojskowych, gen. por. Józef Leśniewski, zezwolił mu formalnie korzystać z tytulu generała porucznika. W lipcu i sierpniu 1920 roku dowodził VIII Brygadą Jazdy, odznaczając się w walkach przeciwko 1 Armii Konnym Budionnego.
Jednakże, z powodu intryg ze strony gen. Eugeniusza de Henning-Michaelisa, od kwietnia 1921 roku przeszedł na stan spoczynku. 26 października 1923 roku prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu rzeczywistego generała dywizji. Po zakończeniu kariery wojskowej osiedlił się w Bydgoszczy przy ulicy Cieszkowskiego 11, gdzie mieszkał do czerwca 1921 roku.
Po wybuchu II wojny światowej oraz rozpoczęciu niemieckiej okupacji we wrześniu 1939 roku, gen. Karnicki został wysiedlony do Kutna. Tam, po ciężkiej chorobie, zakończył swoje życie. Jego prochy zostały przeniesione w 1964 roku do Bydgoszczy, gdzie spoczęły na cmentarzu przy ul. Kcyńskiej.
Gen. Karnicki miał dwóch synów; starszy, podporucznik pilot-obserwator Jerzy Karnicki, zginął tragicznie w katastrofie lotniczej 23 października 1930 roku, gdy jego samolot Breguet XIX rozbił się na terenie warszawskiej Woli. Jego młodszy syn, komandor porucznik Borys Karnicki, w czasie II wojny światowej pełnił funkcję dowódcy okrętu podwodnego ORP „Sokół”.
Ordery i Odznaczenia
Podczas swojej służby w armii rosyjskiej, Aleksander Karnicki zdobył szereg odznaczeń wojskowych, które świadczą o jego odwadze i poświęceniu. Otrzymane wyróżnienia obejmują:
- Order Wojenny św. Jerzego III klasy, przyznany 15 czerwca 1917,
- Order Wojenny św. Jerzego IV klasy, nadany 30 grudnia 1915,
- Order św. Włodzimierza III klasy, przyznany w 1913,
- Order Podwójnego Smoka III klasy 2. stopnia, nadany w 1913,
- Order Wschodzącego Słońca III klasy, przyznany w 1912,
- Order św. Anny IV klasy, nadany w 1905,
- Order św. Anny II klasy z Mieczami, przyznany w 1904,
- Order Korony III klasy z Mieczami, nadany w 1903,
- Order św. Stanisława II klasy z Mieczami, przyznany w 1902,
- Order św. Włodzimierza IV klasy z Mieczami i Kokardą, przyznany w 1901,
- Order św. Anny III klasy z Mieczami i Kokardą, nadany w 1901,
- Order św. Stanisława III klasy z Mieczami i Kokardą, przyznany w 1901.
Bardzo ważnym aspektem jego kariery była także nominacja do odznaczenia Orderem Virtuti Militari. Aleksander figuruje w kartotece odznaczonych Krzyżem Walecznych, co dodatkowo podkreśla jego zasługi podczas działań wojennych. Jednakże, w dniu 23 maja 1935 roku, Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odmówił przyznania mu tego odznaczenia, uzasadniając tę decyzję brakiem zaangażowania w działania na rzecz niepodległości.
Przypisy
- Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 20.09.2022 r.]
- Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 20.09.2022 r.]
- Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 20.09.2022 r.]
- „Album bydgoski” – dodatek do „Gazety Pomorskiej” podaje daty 30.01.1867 – 13.11.1943
- Encyklopedia Wojskowa 1934, s. 60, tu 31 stycznia 1869 w Warszawie.
- Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 12 z 04.02.1919 r.
- Dz. Pers. MSWojsk., Nr 70 z 07.11.1923, s. 737.
- Dz. Pers. MSWojsk., Nr 21 z 09.06.1920, s. 419.
- Dz. Pers. MSWojsk., Nr 18 z 15.05.1920, s. 353.
- Kryska-Karski i Żurakowski 1991, s. 41.
- Stawecki 1994, s. 160.
- Карницкий Александр Станиславович [online], Русская армия в Великой войне: Картотека проекта [dostęp 13.11.2014 r.] (ros.)
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Zdzisław Majewski | Ludomir Łuczkowski | Henryk Wąsala | Jan Pełka | Mieczysław Morawski | Jerzy Jan Kurpiński | Stefan Bielecki | Tadeusz Szczurek | Halina Jabłońska | Wiesław Kukuła | Jerzy Wieniawa-Długoszowski | Tadeusz Budzik | Bolesław Mioduszewski | Jerzy Hipolit Palusiński | Włodzimierz Szlezyngier | Stanisław Podlewski | Marian Migdał | Ksawery Błasiak | Wiktor Pełka | Stanisław MaleszewskiOceń: Aleksander Karnicki