Michał Rawita Witanowski

---

Życiorys

Michał Rawita Witanowski urodził się w Częstochowie, w skromnej rodzinie ziemiańskiej Adama, który był naczelnikiem magazynu solnego, oraz Józefy z Czarnomskich. Miał brata Mieczysława, którego narodziny miały miejsce w 1852 roku oraz siostrę Marię, która urodziła się cztery lata później. Jego edukacja rozpoczęła się w prywatnej szkole F. Lippego w Częstochowie. Po jej zamknięciu kontynuował naukę w progimnazjum, które ukończył w 1877 roku. Następnie kształcił się w gimnazjum filologicznym w Kielcach.

W 1879 roku Michał rozpoczął praktykę w aptece w Częstochowie, a pomiędzy rokiem 1880 a 1884 studiował farmację na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim. Tam zdobył dyplom prowizora farmacji. Po zakończeniu studiów podjął pracę w Suwałkach, gdzie wraz z Antonim Skrzyńskim dzierżawił aptekę. Następnie zajął się organizowaniem wiejskiej apteki w miasteczku Raczki. W latach 1887–1889 był właścicielem apteki, która znajdowała się na przedmieściach Warszawy, w dzielnicy Kamionek.

Na przestrzeni lat 1890–1907 mieszkał w Kłodawie, gdzie prowadził lokalną aptekę. W tym okresie założył kłodawskie Koło Macierzy Szkolnej, które obejmowało ochronkę dla dzieci oraz czytelnię. Wiódł również działalność redakcyjną, będąc jednym z redaktorów „Kaliszanina” w końcowym okresie jego publikacji. Michał publikował także w innych gazetach oraz czasopismach, takich jak „Tydzień Piotrkowski”, „Gazeta Kielecka”, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, „Miesięcznik Heraldyczny” oraz „Rocznik Tatarstki”.

W 1907 roku Michał przeniósł się do Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie nabył aptekę w rynku. Rok później, w 1908 roku, ustanowił piotrkowski oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (PTK), którym kierował do 1939 roku. Został uhonorowany tytułem członka honorowego PTK w 1921 roku. Michał był również fundatorem piotrkowskiego muzeum, znanego jako Muzeum Krajoznawcze Ziemi Piotrkowskiej (1909), do którego przekazał swoje cenne zbiory. Zainicjował także zakładanie miejskiej biblioteki w Piotrkowie. Był autorem licznych hasł w znaczącym „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego” wydawanym w latach 1880-1902.

Dodatkowo, Michał aktywnie uczestniczył w działalności Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu (założonego w 1901), Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie (1908) oraz Cesarskiej Akademii Nauk w Petersburgu, która przyznała mu dyplom korespondenta Obserwatorium Fizycznego (w 1905 roku).

W 1895 roku wziął ślub z Janiną Szymańską, z którą doczekał się trójki dzieci: Wacława, Witolda Mariana oraz Marii Bożeny. Należy również wspomnieć, że jego syn Witold Marian (zmarły w 1944 roku), był człowiekiem wybitnym, pracującym naukowo oraz pełniącym funkcję profesora na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Warszawskiego.

Michał Rawita Witanowski zmarł 25 lutego 1943 roku w Piotrkowie Trybunalskim, a jego miejsce spoczynku znajduje się na Starym Cmentarzu Rzymskokatolickim (kwatera 11, grób nr 448). Publikacja zatytułowana „45 lat działalności na niwie historii regionalnej”, z bibliografią jego prac, została wydana w 1935 roku w Łodzi. W 1991 roku Kłodawskie Towarzystwo Kulturalne opracowało broszurę poświęconą Michałowi Rawicie-Witanowskiemu oraz kłodawskiej farmacji.

Materiał archiwalny dotyczący Michała Rawity Witanowskiego można znaleźć w PAN Archiwum w Warszawie, gdzie zarejestrowany jest pod sygnaturą III-139.

Ordery i odznaczenia

Michał Rawita Witanowski, wybitna postać w historii Polski, został odznaczony znaczącymi nagrodami za swoje zasługi.

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski otrzymał 27 listopada 1929 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi przyznano mu 7 czerwca 1939 roku.

Upamiętnienie

W różnych miejscach w Polsce możemy znaleźć ślady pamięci o Rawicie Witanowskim. Jego imię noszą nie tylko ulice, ale i niektóre instytucje. W Kole oraz Kłodawie można napotkać na ulice nazwane jego imieniem, co wskazuje na jego znaczenie w lokalnej historii.

Dodatkowo, piotrkowski oddział PTTK również nosi to zaszczytne imię. Istnieje również skwer, który znajduje się przy zbiegu ulic Wojska Polskiego oraz Armii Krajowej, a pod jego patronatem odbywają się różne wydarzenia upamiętniające tę postać.

Warta uwagi jest także tabliczka z portretem Rawity Witanowskiego, która znajduje się na Głazie Krajoznawców w Poznaniu. Została odsłonięta 14 grudnia 2013 roku i jest częścią Pomnika Stulecia Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, usytuowanego na Wzgórzu Świętego Wojciecha. To ważne miejsce, które przypomina o jego dokonaniach i wpływie na rozwój krajoznawstwa w Polsce.

Niektóre publikacje

Oto wybrane publikacje Michała Rawity Witanowskiego:

• Lud wsi Stradomia (pod Częstochową). Szkic etnograficzny, Kraków 1883,
• Żywot bł. Bogumiła arcybiskupa gnieźnieńskiego, Koło 1885,
• Monografia Łęczycy, Kraków 1898,
• Pabianice, „Wędrowiec” 1899, nr 50,
• Po bocznych drogach – Kalisz, „Wędrowiec” 1901, nr 4,
• Kłodawa i jej okolice pod względem historyczno-ludoznawczym, Warszawa 1904,
• Przewodnik po dawnym opactwie cystersów w Sulejowie, Piotrków Tryb. 1910,
• Wielkopolskie miasto Koło – jego przeszłość i pamiątki, Piotrków Tryb. 1912,
• Przewodnik po Piotrkowie Trybunalskim, Piotrków Tryb. 1923,
• Zbór we Włoszczowej, Kraków 1925,
• Ilustrowane okolice Piotrkowa, Piotrków Tryb. 1926,
• Dawny powiat chęciński (wznowienie Kielce 2001).

---

Oceń: Michał Rawita Witanowski

---