Józef Andrzej Gierowski

---

Życiorys

Józef Andrzej Gierowski był synem lekarza, Józefa, oraz bratemStefana Gierowskiego, który pełnił zaszczytną funkcję profesora Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Podczas II wojny światowej był żołnierzem Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej. Gierowski pełnił funkcję kierownika referatu informacyjnego w VI Wydziale Okręgu Kielecko-Radomskiego, a także pracował jako wydawca i redaktor pisma „Prawda Polska”. W styczniu 1945 roku otrzymał awans na porucznika AK. W tym samym okresie równolegle studiował w tajnych kompletach na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie był uczniem prof. Władysława Konopczyńskiego.

W 1946 roku ukończył studia, a w tym samym roku rozpoczął działalność naukową na Uniwersytecie Wrocławskim. Pełnił istotne funkcje na tym uniwersytecie: był prodziekanem w latach 1954-1955, dziekanem Wydziału Filozoficzno-Historycznego w latach 1964-1965 oraz prorektorem w latach 1958-1961. Przez cały czas pozostawał aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Historycznego. W 1947 roku uzyskał stopień doktora, natomiast w 1958 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1970 roku został profesorem zwyczajnym. W okresie od 1953 do 1968 roku kierował Instytutem Historii PAN w Krakowie oraz w latach 1977-1981 Zakładem Historii Śląska PAN.

W 1965 roku przeniósł się do Krakowa, gdzie objął Katedrę Historii Polski XVI–XVIII wieku na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wkrótce potem został przewodniczącym Zakładu Historii Nowożytnej Powszechnej. W latach 1967-1972 Gierowski pełnił funkcję dyrektora Instytutu Historii UJ. Jako rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego był jednym z niewielu akademików, którzy zostali wybrani w pierwszych po wielu latach demokratycznych wyborach w 1981 roku i kierował uczelnią do 1987. Po ogłoszeniu stanu wojennego działał aktywnie, by szybko uwolnić internowanych pracowników i studentów UJ przed końcem 1981 roku.

W 1983 roku w uznaniu jego wkładu w rozwój uczelni wręczył papieżowi Janowi Pawłowi II doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dwa lata później zainicjował powstanie komisji, która rozpoczęła proces budowy nowego kampusu UJ, mimo że wówczas wydawało się to nierealne. Prace kontynuowali jego następcy, tacy jak prof. Aleksander Koj oraz prof. Andrzej Pelczar, a projekt zakończył prof. Franciszek Ziejka. W czasie swojej kadencji jako rektor i posła na Sejm w latach 1985-1989 prof. Gierowski podejmował działania na rzecz wzmacniania autonomii szkół wyższych. W latach 1986-1989 był członkiem Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa oraz Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego.

W 1986 roku ustanowił jako pierwszy w kraju Międzywydziałowy Zakład Historii i Kultury Żydów w Polsce, który później zdobył status Katedry Judaistyki. W 1989 roku został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. 27 marca 1990 roku wybrano go na dyrektora Wydziału II Filozoficzno-Historycznego PAU. W latach 1991-1995 pełnił funkcję członka Rady do spraw stosunków polsko-żydowskich przy Prezydencie RP oraz przewodniczącego Rady Fundacji Judaica od 1993 roku. Równocześnie angażował się w prace Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Jego życie zakończyło się na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, gdzie został pochowany.

Odznaczenia i nagrody

Józef Andrzej Gierowski był osobą wyróżniającą się w swoim życiu dzięki licznym odznaczeniom, które potwierdzają jego zaangażowanie oraz osiągnięcia. Wśród wielu nagród, które otrzymał, można wymienić:

• Srebrny Krzyż Zasługi (1954),
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955),
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1976),
• Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (1986),
• Krzyż Armii Krajowej (1994),
• Medal „Zasłużony dla Tolerancji” (1999),
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1999),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• nagrodę Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa (grudzień 2005).

Doktoraty honoris causa

W 1983 roku Józef Andrzej Gierowski otrzymał tytuł doktora honoris causa na Uniwersytecie Uppsala w Szwecji.

Następnie, 18 maja 1986 roku, został uhonorowany tym samym tytułem przez University of Connecticut w Stanach Zjednoczonych.

8 maja 1992 roku przyznano mu także doktorat honoris causa przez Uniwersytet Wrocławski w Polsce.

Warto dodać, że w 1987 roku, po pięćdziesięciu latach od zdobycia tytułu doktora, Uniwersytet Jagielloński zdecydował się na odnowienie jego doktoratu, co traktowane jest jako nadanie mu doktoratu honoris causa.

Prace naukowe

Profesor Józef Andrzej Gierowski to niezwykle płodny naukowiec, który w ciągu swojej kariery opublikował 380 prac naukowych oraz różnorodnych publikacji. Wśród jego dzieł znajduje się również kilka książek o charakterze monograficznym, które znacząco wzbogacają polską literaturę naukową. Oto niektóre z jego wybitnych publikacji:

• Między saskim absolutyzmem, a złotą wolnością z 1953,
• Sejmik Generalny Księstwa Mazowieckiego,
• Dzieje Wrocławia 1618–1741,
• W cieniu Ligi Północnej z 1971,
• Kartki z rodowodu biedoty wiejskiej,
• Traktat przyjaźni Polski z Francją w 1714 r. z 1965,
• Historia Włoch z 1986,
• Rzeczpospolita w dobie złotej wolności (1648–1763) – pięciotomowa część Wielkiej Historii Polski (w wydaniu dziesięciotomowym),
• Historia Polski tom II 1505–1764 oraz tom III 1764–1864 – te prace zostały stworzone wspólnie z uznanymi profesorami: Jerzym Wyrozumskim (Historia Polski do 1505 r. tom I) i Józefem Buszką (tom IV). Pierwsze wydanie tej monumentalnej pracy ukazało się w 1978 roku.

---

Oceń: Józef Andrzej Gierowski

---