Andrzej Paluchowski

---

Życiorys

Andrzej Paluchowski urodził się jako syn Janiny z Zaskórskich oraz Bolesława, który był urzędnikiem. W okresie 1945-1951 uczęszczał do Gimnazjum-Liceum im. Romualda Traugutta w Częstochowie. Następnie, w latach 1951-1956, kontynuował swoją edukację na polonistyce, studiując na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Jego wykładowcami w tym okresie byli znane postacie, takie jak Feliks Araszkiewicz, Irena Sławińska czy Czesław Zgorzelski. Już jako student drugiego roku debiutował recenzją pracy Leonarda Podhorskiego-Okołowa, zatytułowanej *Realia Mickiewiczowskie* (Warszawa 1952).

Pierwsze publikacje

Podczas pisania pracy magisterskiej, która była realizowana pod okiem profesora Zgorzelskiego, Andrzej koncentrował się na kwestiach obrazowania w *Panu Tadeuszu*. Jego praca została niemal w całości opublikowana, a równolegle z nią opublikował również antologię *Matka Boska w poezji polskiej*. Wspólnie ze swoim mentorem, Zgorzelskim, oraz kolegą Grabowskim, przygotował do druku nieukończoną monografię Wacława Borowego *O poezji Mickiewicza* (tom 1–2, Lublin 1958). Po upływie wielu lat, w kooperacji z Zofią Stefanowską, redagował wybór prac Wacława Borowego pt. *Studia i szkice literackie* (tom 1–2, Warszawa 1982). Andrzej należał do komitetu redakcyjnego Wydania Rocznicowego Dzieł Mickiewicza, a jego wkład obejmował opracowanie tomu 6 – *Pisma filomackie*.

Praca w Bibliotece KUL

Po zakończeniu rocznej aspirantury został asystentem KUL. Z biegiem lat pełnił różne funkcje, aż w 1966 roku uzyskał status wykładowcy, który sprawował do 1973 roku. W latach 1961–1971 kierował biblioteką Zakładu Historii Literatury Polskiej KUL. Praca nad rozwijaniem warsztatu naukowego oraz umiejętnościami organizacyjnymi pozwoliła mu objąć kierownicze stanowisko w Bibliotece Głównej KUL, gdzie został powołany na kustosza, a potem na wicedyrektora od stycznia 1972 roku. Andrzej pełnił rolę zastępcy ojca Romualda Gustawa (OFM), dyrektora biblioteki od 1950 roku. Po śmierci Gustawa, w 1976 roku, objął dyrektorat tej placówki.

Jego kadencja na tym stanowisku charakteryzowała się wieloma osiągnięciami, w tym stałą współpracą z Biblioteką Watykańską (BAV), która zaczęła się w 1979 roku z inicjatywy profesor Karoliny Lanckorońskiej. Paluchowski regularnie odwiedzał Rzym, aby uzupełniać zbiory poloników w BAV, co było niezmiernie ważne dla polskich badaczy pracujących w Archiwum Watykańskim. W latach 1980–1998 Andrzej stworzył kanon polskich publikacji naukowych, wprowadzając do zbiorów Biblioteki około 500 książek oraz osiemdziesiąt tytułów czasopism.

W 1988 roku przyjął zaproszenie Departamentu Stanu USA, co zaowocowało czterotygodniowym pobytem w amerykańskich bibliotekach, takich jak Biblioteka Kongresu (Library of Congress), Biblioteka Uniwersytetu Harvarda i Hoover Library. Zyskał wtedy dostęp do licznych zbiorów piśmiennictwa emigracyjnego po drugiej wojnie światowej. W latach 1976–1989, w okresie wzrostu tzw. drugiego obiegu, zgromadził w Bibliotece KUL jeden z największych zbiorów związanych z tym okresem w Polsce.

Na zakończenie kariery zawodowej, Andrzej Paluchowski był członkiem Senatu KUL i został zwolniony z funkcji dyrektora w 1997, przy czym nie ujawniono przyczyn tej decyzji. Po tym wydarzeniu pozostał na innym stanowisku do 1 października 1998. Zmarł 17 września 2017 roku w Lublinie, a jego pogrzeb miał miejsce 30 września 2017 roku. Andrzej Paluchowski został pochowany na Cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie.

Życie prywatne

Andrzej Paluchowski jest mężem Danuty z Zamącińskich, która pracuje jako wykładowca na Katedrze Polonistyki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz specjalizuje się w mickiewiczologii. Para ma trzech synów: Jana, Piotra oraz Krzysztofa.

Ordery, nagrody i wyróżnienia

Andrzej Paluchowski to postać, która znacząco wpisała się w historię naszego kraju, zdobywając liczne odznaczenia i nagrody za swoją działalność na rzecz Polski.

• Na mocy postanowienia z 14 października 2008, Prezydent RP odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wyjątkowe zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce oraz osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej przydatnej dla kraju,
• Otrzymał nagrodę dla najlepszego bibliotekarza w Polsce 16 maja 1998 roku, podczas Międzynarodowych Targów Książki w sali im. Adama Mickiewicza w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Nagroda ta, zwana nagrodą im. Adama Mickiewicza, została ufundowana przez The East European Project z Londynu,
• W dniu 18 czerwca 2004, z okazji Święta Patronalnego, otrzymał od Rektora KUL w obecności Senatu oraz społeczności uniwersyteckiej Medal za Zasługi dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego,

Wybrane publikacje

Andrzej Paluchowski jest autorem wielu istotnych publikacji, które pokazują jego szerokie zainteresowania oraz wiedzę w dziedzinie literatury polskiej.

• Notatnik uczonego szperacza, opublikowany w „Tygodniku Powszechnym” 9 (1953), nr 7 (413), s. 7,
• (redakcja) Wacław Borowy, O poezji Mickiewicza, t. 2, przedmowa Konrad Górski, przygotowali do druku Wiesław Grabowski, Andrzej Paluchowski, Czesław Zgorzelski, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1958,
• Uwagi o obrazowaniu w Panu Tadeuszu, „Pamiętnik Literacki” 50 (1959), z. 2, s. 475–516,
• Matka Boska w poezji polskiej, t. 1: Szkice o dziejach motywu, Lublin 1959, s. 61–115,
• Pigoń, „Roczniki Humanistyczne” 18 (1970), z. l, s. 5–181,
• Uwagi o najpilniejszych potrzebach w zakresie wiedzy o Mickiewiczu [w:] Mickiewicz. Sympozjum w KUL, Lublin 1979, s. 237–245,
• Śp. o. Romuald Michał Gustaw OFM (1911–1976), „Biuletyn Informacyjny KUL” 5 (1976), nr 2(1l0), s. 51–53,
• O Zdzisławie Jastrzębskim [w:] Zdzisław Jastrzębski, Konspiracyjna publicystyka literacka 1910–1944. Antologia, Kraków 1973, s. 282–285,
• Bibliografia prac Ireny Sławińskiej 1933–1976, Lublin 1976,
• 70 żywotów: portrety, sylwetki, wywiady i wspomnienia o ludziach, których życie było godne i owocne […], wybrał i zredagował Andrzej Paluchowski, przedmową opatrzył Jerzy Turowicz, Kraków: Znak 1977,
• Matka Boska w poezji czasów stanisławowskich i okres romantyzmu, Lublin 1959,
• Uwagi o wystawie kopernikowskiej, Lublin 1973,
• (oprac.) Wacław Borowy, Studia i szkice literackie, t. 1–2, wybór i oprac. Zofia Stefanowska i Andrzej Paluchowski, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1983,
• Adam Mickiewicz, List do córki Marii z dnia 19 grudnia 1851 roku, tekst wybrał i przygotował do druku Andrzej Paluchowski, Lublin: „Norbertinum” 1998,
• Wacław Borowy, O poezji Mickiewicza, przygotowali Zofia Stefanowska i Andrzej Paluchowski, Wyd. 2 uzup. Lublin: TNKUL 1999,
• Adam Mickiewicz, Pisma filomackie. Pisma polityczne z lat 1832–1834, oprac. Michał Witkowski i Czesław Zgorzelski, przy współpracy Andrzeja Paluchowskiego, Warszawa: „Czytelnik” 2000,
• Zdzisław [Konstanty] Jagodziński, „Uniesienie prawego serca”, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie” 43 (1999/2000)[druk.:2001], s. 53–56,
• Przemówienie wygłoszone podczas pogrzebu śp. Profesora Czesława Zgorzelskiego [w:] Czesław Zgorzelski [1908–1996]. Uczony i wychowawca, red. Danuta Paluchowska, Marian Maciejewski, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 2002, s. 183–186,
• [Pożegnanie wygłoszone podczas Mszy św. rekwialnej] [w:] Zdzisław Jagodziński jakim Go pamiętamy.., wyboru wspomnień i ich oprac. dokonali Jadwiga Szmidt i Zdzisław Wałaszewski, Londyn: Biblioteka Polska POSK 2003, s. 52–54,
• Bibliografia prac Ireny Sławińskiej, oprac. Andrzej Paluchowski, Wojciech Kaczmarek [w:] Świat jako spektakl. Irenie Sławińskiej na dziewięćdziesięciolecie urodzin, red. Wojciech Kaczmarek, Lublin: Wydawnictwo KUL 2003, s. 307–353,
• Borovianum [w:] Zatajony artysta. O Wacławie Borowym 1890–1950, Wybór szkiców i wspomnień Andrzej Biernacki, Lublin: Norbertinum 2005, s. 265–276.

Odznacza się zatem dużą różnorodnością tematyką oraz kompetencjami, co ukazuje jego znaczenie w literaturze polskiej.

---

Oceń: Andrzej Paluchowski

---