Stefan Gierowski

---

Życiorys

Wczesne lata

Stefan Gierowski przyszedł na świat w Częstochowie, jednakże wkrótce po jego narodzinach jego rodzina osiedliła się w Kielcach. Artysta pochodził z rodziny inteligenckiej; jego ojciec, Józef Gierowski, był lekarzem. To właśnie jemu zawdzięczał swoje artystyczne zainteresowania, które podsycał ojcowski zapał do malarstwa. W rodzinnym kręgu obecne były także tradycje artystyczne, dzięki postaci Antoniego Gierowskiego, jako wuja Józefa, dziewiętnastowiecznego malarza i rysownika. Również tradycje patriotyczne miały istotny wpływ na wychowanie młodego artysty. Od wczesnych lat przejawiał zainteresowanie technikami malarskimi oraz dążył do osobistego rozwoju w tej dziedzinie. Młodszy brat historyka i rektora UJ Józefa Andrzeja Gierowskiego, wpływał na jego życie artystyczne. Po wybuchu II Wojny Światowej, w 1941 roku, Stefan, razem z matką Stefanią, związał się z organizacjami AK oraz ZWZ. Jako „Hubert” angażował się w działalność konspiracyjną. W wieku 16 lat rozpoczął tajne nauki w zakresie sztuk plastycznych, ucząc się pod okiem Andrzeja Olesia, uznanego kieleckiego akwarelisty, niestety musiał przerwać te zajęcia w 1944 roku z powodu przeniesień służbowych do Inspektoratu Częstochowskiego.

Okres studiów

Po rozwiązaniu Armii Krajowej Gierowski osiedlił się w Krakowie, gdzie równolegle rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych oraz na Wydziale Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Udział w tej drugiej uczelni okazał się kluczowy dla jego rozwoju kreatywnego, pomagając mu w zrozumieniu nowoczesnych kierunków sztuki. Pod okiem Wojsława Mole stworzył pracę seminaryjną na temat „Impresjonizm jako część kultury francuskiej”. W początkowym okresie swojej edukacji uczył się w klasie prof. Władysława Jarockiego, jednak po zaliczeniu konspiracyjnych zajęć u Olesia, przeniósł się na trzeci rok studiów. Kształcił się w pracowniach znanych artystów, takich jak Zbigniew Pronaszko oraz Karol Frycz, gdzie rozwijał umiejętności w zakresie malarstwa oraz projektowania scenografii. Spotkania z Fryczem wzbogaciły jego znajomość sztuki młodopolskiej. W trakcie nauki nawiązał bliskie relacje z innymi artystami, takimi jak Jerzy Panek, Zbigniew Grzybowski, Stansiław Wójcik oraz Andrzej Wróblewski. W trakcie studiów współpracował z tygodnikiem „Wieś”, gdzie publikował artykuły dotyczące nowoczesnej sztuki oraz ilustrował jego wydania.

Aktywność w środowisku twórczym

Po ukończeniu studiów w 1948 roku Gierowski wrócił do Kielc, gdzie objął stanowisko referenta ds. plastyki w Wydziale Kultury Urzędu Wojewódzkiego. Zainicjował ognisko plastyczne przy Związku Polskich Artystów Plastyków. Rok później przeniósł się do Warszawy, gdzie przyjął ofertę pracy jako redaktor techniczny w czasopiśmie „Wieś”. W czerwcu 1949 roku podczas wizyty w Muzeum Narodowym w Poznaniu miał okazję spotkać Władysława Strzemińskiego, którego teksty na temat „Teorii Widzenia” były publikowane w „Wsi”. Rozkwit jego życia osobistego przypadł na czas małżeństwa z Anną Golką oraz narodzin córki Magdaleny i syna Józefa. W tym okresie ilustrował książki swojego kolegi, Edmunda Niziurskiego, w tym „Księgę Urwisów”. W 1951 roku artysta rozpoczął pracę w Wydawnictwie Artystyczno-Graficznym, zaś cztery lata później zdobył II nagrodę na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Młodych w Zachęcie za swoją kompozycję „Kocham Życie”. To wydarzenie zapoczątkowało jego karierę jako uznanego malarza. Obok jego pracy „Gołębnik” (1955), która zdobyła uznanie podczas VI Wystawy Okręgu Warszawskiego, oraz uczestnictwa w Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Plastyki „Przeciw wojnie – przeciw faszyzmowi”, Gierowski nawiązał przyjaźnie z wieloma artystami, takimi jak między innymi Andrzej Wróblewski, Tadeusz Dominik, Magdalena Więcek, Marian Bogusz, Rajmund Ziemski, Jerzy Tchórzewski, Jacek Sempoliński, oraz Alina Szapocznikow, którzy wkrótce stali się prominentnymi przedstawicielami swojego pokolenia. W styczniu 1957 roku Gierowski po raz pierwszy zaprezentował swoje dzieła w Galerii Krzywe Koło, co zapoczątkowało owocną współpracę z Marianem Boguszem. W lutym tego samego roku wybrano go na stanowisko sekretarza ZPAP, co wiązało się z przekształceniem statutu organizacji, w tym usunięciu politycznych elementów. Jego starania przyczyniły się do stworzenia wielu przestrzeni wystawienniczych w Polsce. W 1957 roku artysta rozpoczął cykl Obrazów numerowanych rzymskimi cyframi, które zdobyły uznanie krytyków, w tym Juliana Przybosia i Zbigniewa Herberta. W kolejnych latach, razem z Aleksandrem Wojciechowskim oraz Marianem Boguszem, uczestniczył w organizacji Konfrontacji 1960, a także prezentował swoje prace na różnych prestiżowych wydarzeniach, w tym Biennale Młodych w Paryżu oraz wystawach w Nowym Jorku. W 1961 roku rozpoczął wykłady na ASP w Warszawie, gdzie kształcił wielu uzdolnionych studentów. Gierowski był również dziekanem Wydziału Malarstwa oraz sędzią różnych organizacji artystycznych, a w 2014 roku przyjęto go w poczet członków Polskiej Akademii Umiejętności. W 2017 roku powstała Fundacja Stefana Gierowskiego przy ul. Kredytowej. Artysta spoczywa na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Nagrody i odznaczenia

Stefan Gierowski był wybitnym artystą, który zdobył wiele prestiżowych nagród w trakcie swojej kariery. W 1980 roku został laureatem Nagrody im. Jana Cybisa, przyznawanej malarzom za całokształt ich twórczości. W kolejnych latach, w 2005 roku, uhonorowano go Nagrodą im. Kazimierza Ostrowskiego za jego znakomite osiągnięcia w malarstwie.

W 1997 roku artysta otrzymał Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, co było znaczącym wyróżnieniem jego dorobku artystycznego. Dodatkowo, w 2005 roku został odznaczony przez ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, co dodatkowo podkreśla jego wpływ na polską sztukę.

Twórczość

W drugiej połowie lat 50. Stefan Gierowski wprowadził znaczące zmiany w swojej twórczości, odchodząc od malarstwa figuratywnego na rzecz abstrakcji. Zamiast nadawać swoim pracom konkretne tytuły, artysta stosuje prostą numerację, określając je jako „Obrazami”, posługując się cyframi rzymskimi. Jego twórczość wykazuje silne wpływy abstrakcji typu informel, unizmu, jak również sztuki postkonstruktywistycznej, jednak nigdy nie została w pełni przypisana do któregokolwiek z tych nurtów. Warto podkreślić, że Gierowski jest również postrzegany jako kontynuator szkoły koloryzmu, co zdradza finezyjna gra faktur i bogata paleta kolorów.

W latach 60. jego prace zbliżyły się do różnych kierunków wizualistycznych. Praca nad tymi kierunkami trwała, jednak w latach 70. artysta bardziej koncentrował się na wzajemnym oddziaływaniu pól barwnych. W kolejnej dekadzie, w latach 80., Gierowski rozpoczął poszukiwania form artystycznych, które mogłyby pełnić funkcje analogiczne do pojęć werbalnych. Przykładem tego typu pracy jest „Malowanie Dziesięciorga Przykazań”, które powstało w 1986 roku.

Warto zauważyć, że z jego pracowni wywodzili się członkowie grupy artystycznej Gruppa, w tym Marek Sobczyk oraz Jarosław Modzelewski, którzy znacząco wpłynęli na rozwój sztuki współczesnej w Polsce.

Wybrane wystawy indywidualne

W ramach swojej bogatej kariery artystycznej, Stefan Gierowski miał szereg indywidualnych wystaw, które miały miejsce w różnych renomowanych galeriach. Poniżej przedstawiamy zestawienie jego wybranych wystaw:

• 1957 – Galeria Krzywe Koło, Warszawa,
• 1959 – Galeria Krzywe Koło, Warszawa,
• 1961 – Galerie La Cloche, Paryż,
• 1965 – Galerie La Cloche, Paryż,
• 1967 – Galeria Zachęta, Warszawa,
• 1970 – Galeria Współczesna, Warszawa,
• 1976 – Galeria Numaga, Auvernier-Neuchatel,
• 1977 – Galeria BWA, Łódź,
• 1984 – Galeria SHS, Warszawa,
• 1989/90 – Malowanie dziesięciorga przykazań, Muzeum Archidiecezjalne, Warszawa,
• 1990 – Galeria Dziekanka, Warszawa,
• 1991 – Stefan Gierowski. Obrazy 1958-1991, Galeria Zderzak, Kraków,
• 1992 – Stefan Gierowski. Obrazy, Galeria Zachęta, Warszawa,
• 1998 – Muzeum Górnośląskie, Bytom,
• 2000 – Galeria Stefana Szydłowskiego, Warszawa,
• 2000 – Galeria Zachęta, Warszawa,
• 2000 – Stefan Gierowski. Obrazy 1957-2000, Muzeum Narodowe, Poznań,
• 2018 – Linia w malarstwie, Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała,
• 2022 – Stefan Gierowski 2013, Galeria aTAK, Warszawa.

Wybrane wystawy zbiorowe

Oto spis wybranych wystaw zbiorowych Stefana Gierowskiego, które miały miejsce w różnych miastach i instytucjach artystycznych. Artysta uczestniczył w licznych prestiżowych wydarzeniach, które przyczyniły się do jego rozwoju i uznania.

• 1955 – Ogólnopolska Wystawa Młodej Plastyki, Arsenał, Warszawa,
• 1959 – I Biennale Młodych, Paryż,
• 1959 – V Międzynarodowe Biennale Sztuki Współczesnej, São Paulo,
• 1964 – Cornegie Institute, Pittsburgh,
• 1965 – V Biennale di San Marino,
• 1966 – Exposition de AIAP, Tokio,
• 1968 – I Triennale Sztuki, Nowe Delhi,
• 1968 – XXXIV Biennale Sztuki w Wenecji, Wenecja,
• 1974 – Polskie Malarstwo Współczesne, Muzeum Sztuki, Caracas,
• 1975 – Malarstwo Polskie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Meksyk,
• 1983 – Znak Krzyża, Kościół na ul. Żytniej, Warszawa,
• 1985 – Niebo nowe i ziemia nowa, Kościół na ul. Żytniej, Warszawa,
• 1985 – Vision and Unity, Muzeum Sztuki, Łódź,
• 1991 – Eyeshot. W polu widzenia, Nikolaj, Kopenhaga,
• 2002 – Fijałkowski/Gierowski. Wizje malarstwa, Państwowa Galeria Sztuki, Sopot.

Prace w zbiorach

Obrazy Stefana Gierowskiego można znaleźć w różnych zbiorach, zarówno publicznych, jak i prywatnych, w wielu renomowanych instytucjach kultury w Polsce. Wśród nich wyróżniają się:

• Muzeum Narodowe w Warszawie,
• Muzeum Narodowe w Krakowie,
• Muzeum Narodowe w Poznaniu,
• Muzeum Narodowe we Wrocławiu,
• Muzeum Narodowe w Gdańsku,
• Muzeum Sztuki w Łodzi,
• Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy,
• Galeria Arsenał w Białymstoku,
• Zachęta Narodowa Galeria Sztuki,
• CSW Zamek Ujazdowski.

---

Oceń: Stefan Gierowski

---