Grabówka (Częstochowa)

---

Historia

Grabówka, zanim stała się integralną częścią Częstochowy, była samodzielną, małą miejscowością, której historia sięga przynajmniej XIV wieku. Już od 1385 roku stanowiła uposażenie klasztoru jasnogórskiego. Wspomniana została przez Jana Długosza w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, powstałej w latach 1470-1480, pod nazwą Grabowa. W 1660 roku została wymieniona jako Grabow, a od 1787 roku miejsce to znane jest już pod obecną nazwą.

Po rozbiorach Polski w 1793 roku, Grabówka znalazła się pod administracją pruską i weszła w skład Ekonomii Częstochowskiej, będąc dzierżawioną przez różnych użytkowników (ostatni kontrakt został zawarty w 1858 roku). Od 1815 roku była częścią zaboru rosyjskiego. W 1864 roku miejscowość uzyskała status siedziby gminy, jednakże budynek Urzędu, w którym aktualnie mieści się przychodnia, został wzniesiony dopiero w 1904 roku. Gmina Grabówka obejmowała cały obszar współczesnej zachodniej Częstochowy oraz okoliczne miejscowości, takie jak Lisiniec, Kawodrza oraz Gnaszyn.

Na podstawie informacji zawartych w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego, można ustalić, że w gminie mieszkało około 6024 osoby, w tym 5191 katolików, 372 ewangelików oraz 130 izraelitów. Obejmuje to 2871 mężczyzn i 3153 kobiety. Na terenie gminy znajdowały się również: papiernia, lokalny browar, destylarnia, cegielnia, a także pięć młynów i cztery szkoły początkowe.

W 1868 roku folwark Grabówka przeszedł na własność Władimira Aleksandrowicza ks. Czerkaskiego, który był członkiem Komitetu Urządzającego oraz dyrektorem Komisji Spraw Wewnętrznych i Duchownych Królestwa Polskiego. W roku 1900 wieś liczyła 56 budynków mieszkalnych oraz 650 mieszkańców. Folwark donacyjny w Grabówce liczył dodatkowo 19 mieszkańców i 417 morgów ziemi uprawnej.

Podczas I wojny światowej, gmina była pod okupacją niemiecką aż do wyzwolenia w listopadzie 1918 roku, kiedy to weszła w skład odrodzonego państwa Polskiego.

Okres międzywojenny

W międzywojniu na Grabówce zaplanowano stworzenie tzw. Kolonii Urzędniczej, która miała dostarczyć mieszkań dla pracowników administracji Częstochowy. Na rok 1933 przypadała liczba 78 domów i 558 mieszkańców, którzy gospodarowali na 520 ha ziemi, w tym 445 ha ziemi ornej. W tym okresie Kolonia Grabówka będąca częścią wsi liczyła 25 domów oraz 103 mieszkańców, którzy posiadali 204 ha ziemi, z czego 171 ha to ziemia orna. Ziemie folwarku zostały rozparcelowane. W sierpniu 1939 roku, w ramach przygotowań do spodziewanej wojny z Niemcami, zaczęto budowę umocnień obronnych dla 7 Dywizji Piechoty, z których cztery bunkry zachowały się do dziś (jeden przy ulicy Ikara, dwa w pobliżu cmentarza komunalnego i jeden na samym cmentarzu).

W czasie II wojny światowej Grabówka została administracyjnie scalona z Częstochową i znalazła się w granicach Generalnego Gubernatorstwa, znajdując się blisko biegnącej na rzece Białce granicy z Rzeszą.

Okres powojenny

Po zakończeniu wojny, w 1970 roku Grabówka liczyła 308 budynków oraz 1542 mieszkańców, z czego 71% utrzymywało się ze źródeł pozarolniczych. Mieszkańcy posiadali 240 gospodarstw rolnych, z których jedynie 116 miało powierzchnię większą niż 2 ha, a średnia wielkość gospodarstwa wynosiła 2,6 ha. W tym samym roku do Częstochowy przyłączono część Grabówki – Kolonię (granica przebiegała wzdłuż ulicy Krzemiennej), a w 1977 roku, po utworzeniu województwa częstochowskiego, przyłączono pozostałe tereny, co znacząco przyspieszyło rozwój tej nowej dzielnicy. W 1972 roku biskup Stanisław Bareła ustanowił parafię, a w 1987 roku oddano do użytku kościół pw. św. Franciszka z Asyżu.

Obecnie w dzielnicy znajdują się trzy osiedla: Grabówka właściwa, będąca centrum, w której mieści się urząd pocztowy, przychodnia oraz XIX-wieczna kaplica św. Anny; Kolonia Grabówka oraz Żabiniec z barokową kaplicą św. Marii Magdaleny z XVII wieku. Wzdłuż zachodniej granicy dzielnicy przebiega odcinek autostrady A1, łączący północną część kraju ze Śląskiem.

Ciekawe obiekty i miejsca

W Grabówce znajdują się liczne interesujące obiekty oraz miejsca, które warta jest odkrycia i poznania. Oto niektóre z nich:

• Kościół pw. św. Franciszka z Asyżu,
• Ośrodek Ojców Paulistów, znany z wydawnictwa Święty Paweł oraz studia nagrań,
• Sanktuarium Zgromadzenia Misjonarzy Krwi Chrystusa,
• Trzy bunkry oraz pozostałości okopów z czasów wojny obronnej 1939,
• Szkoła Podstawowa nr 29, której patronuje św. Jadwiga,
• Budynek z początku XX wieku przy ulicy św. Rocha, w którym obecnie mieści się przychodnia oraz urząd pocztowy,
• Dolina rzeki Białki, oferująca naturalny kompleks terenów zielonych z rzadkimi gatunkami ptaków oraz chronionymi roślinami,
• Trzeci pod względem wielkości las na obszarze miasta,
• Dom Kałużów,
• Tor motocrossowy przy ul. św. Rocha.

Te miejsca pokazują bogatą historię oraz naturalne piękno Grabówki, zachęcając mieszkańców oraz turystów do ich odwiedzenia.

Komunikacja

Dzielnica charakteryzuje się dobrymi połączeniami komunikacyjnymi z sercem miasta. W obszarze Grabówki swoje trasy mają cztery linie autobusowe:

• nr 19 Żabiniec – Brzeziny/Poczesna,
• nr 26 Grabówka – Mirów/Siedlec,
• nr 29 Grabówka – osiedle Północ,
• nr 31 Cmentarz Komunalny – Raków PKP.

Oprócz tego, przez Grabówkę przejeżdżają linie PKS, które kierują się w stronę Wielunia, Olesna, Pajęczna oraz obszarów powiatu Kłobuckiego. Do tego dochodzą linie GTV, które zmierzają do Wręczycy i Przystajni, a także komunikacja prywatna ABX2Bus, jeżdżąca w kierunku Wielunia.

---

Oceń: Grabówka (Częstochowa)

---