Kajetan Raczyński, właściwie Karol Raczyński, to postać, która odegrała ważną rolę w polskim Kościele katolickim. Urodził się 4 listopada 1893 roku w Częstochowie, a zmarł w tym samym mieście 19 września 1961 roku.
Był on nie tylko duchownym rzymskokatolickim, ale także zakonnikiem oraz paulinem, co podkreśla jego głębokie związki z tradycją tego zakonu. W trakcie swojej kariery pełnił szereg istotnych funkcji, w tym wikariusza generalnego oraz prokuratora generalnego paulinów przy Stolicy Apostolskiej.
Wieloletnie zaangażowanie Kajetana Raczyńskiego obejmowało również rolę przeora klasztoru na Jasnej Górze, a także na Węgrzech. Ponadto, był rektorem Polskiego Papieskiego Instytutu Kościelnego. Jego życie nie było wolne od trudności – w okresie PRL był prześladowany przez Służbę Bezpieczeństwa, co świadczy o jego silnym zaangażowaniu w sprawy kościelne oraz narodowe.
Życiorys
Powołanie kapłańskie i zakonne
Kajetan Raczyński przyszedł na świat w rodzinie wielu dzieci, będąc synem Michała i Teofili z d. Błasikiewicz. Szkołę podstawową ukończył w rodzinnej Częstochowie, a następnie kontynuował edukację we Włocławku, gdzie zdecydował się na dalszą drogę, wstępując do tamtejszego Seminarium Duchownego. Świecenia kapłańskie przyjął 21 maja 1916 roku. Swoją kapłańską karierę rozpoczął jako wikariusz w parafii św. Wojciecha i św. Stanisława w Burzeninie, a po pewnym czasie powrócił do Częstochowy, aby pełnić rolę kapelana Sióstr Nazaretanek.
Roku 1920 wybrał drogę zakonną, dołączając do zakonu paulinów. 25 września 1921 złożył profesję zakonną, przyjmując nowe imię Kajetan. Jego działalność w zakonie obejmowała wiele funkcji, w tym ekonomo w krakowskim klasztorze na Skałce oraz prefekta kleryków. Później, jako mistrz nowicjuszy oraz moderator Bractwa św. Julii, w grudniu 1926 roku przeniósł się na Jasną Górę, gdzie zajął się pracą w klasztornej bibliotece. W sierpniu 1928 roku został mianowany mistrzem nowicjatu paulińskiego w Leśnej Podlaskiej, tu przygotowując się do pracy na Węgrzech. Od 12 maja 1934 przez pięć miesięcy pracował w pobliżu Górze Gellerta nad Dunajem, a z czasem był przeorem oraz mistrzem nowicjuszy w Peczu. W styczniu 1935 roku pojechał do Rzymu, gdzie został rektorem przy kościołach św. Katarzyny della Rota, Matki Bożej przy via Calderari oraz Il Gesu Nazareno, gdzie założył nowy konwent pauliński. Następnie pełnił funkcję prokuratora generalnego przy Stolicy Apostolskiej.
W czasach II wojny światowej angażował się w pomoc włoskiej Polonii, pełniąc rolę duszpasterza oraz ojca duchownego w Polskim Papieskim Instytucie Kościelnym. W tej instytucji prowadził między innymi badania dotyczące pism Franciszki Siedliskiej, a także analizował teologicznie zagadnienia związane z pojęciem Duszy Chrystusa.
Okres prześladowań powojennych
Po powrocie do kraju w styczniu 1946 roku, Kajetan Raczyński został wybrany na przeora jasnogórskiego. Jego kadencja przypadła na trudny okres prześladowań ze strony aparatu partyjno-rządowego oraz Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, które szczególnie dotknęły Kościół. Czas ten charakteryzował się licznymi konfliktami i nieporozumieniami. W kwietniu 1950 roku doszło do poważnego sporu z władzami, gdy skonfiskowano niemal 19 hektarów paulińskich ogrodów. Przeor publicznie protestował, apelując do wiernych o wsparcie.
Wkrótce po tym zdarzeniu miały miejsce próby podpalania sanktuarium oraz kradzież w skarbcu jasnogórskim, co doprowadziło do jego wezwania na komisariat milicji, a następnie do aresztowania pod zarzutem „szkalowania władzy socjalistycznej”. Po kilku dniach w częstochowskim areszcie, został przewieziony do Kielc, a następnie do Siedlec i Warszawy. Generał zakonu, o. Alojzy Wrzalik OSPPE, złożył protest w Ministerstwie Sprawiedliwości. Interwencję podjął także sekretarz Episkopatu, bp Zygmunt Choromański. Po dwuletnim śledztwie Sąd Wojewódzki w Warszawie, w tajnym procesie, skazał go w dniu 30 marca 1952 roku na trzy lata więzienia z zaliczeniem aresztu. Przebywał w celi piwnicznej nr 11 przy ul. Koszykowej, gdzie był współwięźniem m.in. Władysław Bartoszewski. Wspominał on o Kajetanie Raczyńskim:
Wkrótce po zabraniu od nas o. Stanisława Forysia [misjonarza Ducha Świętego] przyprowadzono do naszej celi następnego kapłana, tym razem w białym habicie paulina, mocno już podniszczonym i przybrudzonym. Nic dziwnego, bo ojciec Karol Kajetan Raczyński, od 1949 r. przeor Jasnej Góry, przeszedł już aresztancką drogę przez Częstochowę, Kielce i Siedlce. Obwiniano go o rzekome przestępstwa dewizowe, a nawet – co dziś brzmi absurdalnie – o szpiegostwo na rzecz gen. Franco (choć zakon ojców paulinów nie miał w ogóle domów w Hiszpanii)! Usiłowano z niego wydobyć groźbą i prośbą wiadomości i plotki z Watykanu, gdyż w latach 1934-1946 pełnił swe zakonne obowiązki w Rzymie i Stolicy Apostolskiej. Cichy i skromny, ale doświadczony i nieugięty w obronie swych zasad paulin nie uczynił żadnych ustępstw czy koncesji wobec oficerów bezpieki. Nie mieli najwyraźniej dyrektywy bezpośredniego maltretowania go, a ponieważ zwykłe zastraszenie nie działało, okazali się bezradni.
Władysław Bartoszewski
Po wydaniu wyroku, ojcowie paulini złożyli apelację, która przyniosła efekt, a 5 września 1952 roku Kajetan Raczyński został uniewinniony i 9 września zwolniony z aresztu. Z uwagi na swoje zdrowie, zamieszkał w nowicjacie w Leśniowie k. Częstochowy, a następnie w małej willi na Bachledówce koło Zakopanego, gdzie w dniu 30 czerwca 1955 roku został pierwszym duszpasterzem paulińskiej parafii Matki Bożej Częstochowskiej.
U schyłku życia
25 sierpnia 1957 roku wygłosił długie kazanie przed szczytem jasnogórskim, w którym zawarł krytykę ówczesnego ustroju socjalistycznego. Po tym wystąpieniu 8 stycznia 1958 года został wezwany przez Służbę Bezpieczeństwa na przesłuchanie, a 4 września tego samego roku postawiono go przed sądem w Katowicach. Zarzucano mu, że wobec 150 tys. wiernych, przedstawiał system socjalistyczny jako uciskający obywateli, pozbawiający ich wolności osobistej i prawa do własności, co spowodowało, iż sąd wymierzył mu 2 lata więzienia z zawieszeniem na 5 lat oraz karę grzywny w wysokości 400 złotych. W jego obronie wystąpił adwokat Miron Kołakowski.
W międzyczasie, 21 lipca 1958 roku, Służba Bezpieczeństwa dokonała napaści na Instytut Prymasowski w klasztorze jasnogórskim, co skutkowało aresztowaniem kilku członków konwentu. Ojciec przeor Korneliusz Jemioł OSPPE został odwołany z zajmowanego stanowiska, a jego miejsce tymczasowo zajmował o. Kajetan Raczyński OSPPE. Jednak z powodu pogarszającego się zdrowia, 16 lipca 1960 roku, rezygnował z tej funkcji. Oddał ducha na Jasnej Górze 19 września 1961 roku, a po jego śmierci pochowano go w krypcie pod kaplicą Cudownego Obrazu w górnym ciągu nisz grobowych, bezpośrednio nad niszą o. Aleksandra Łazińskiego OSPPE.
Publikacje
Kajetan Raczyński to postać, która pozostawiła swój ślad w literaturze, dzięki swojej twórczości książkowej. Jest on autorem kilku znanych publikacji, które warto przybliżyć:
- Gaetano G. Raczynski, Gesù eucaristico cibo dell’anima, Rzym. Brak numerów stron w książce,
- Gaetano G. Raczynski, Vita di S. Paolo Primo Eremita, Rzym 1941. Brak numerów stron w książce,
- Kajetan K. Raczyński, Cudowny obraz Matki Boskiej na Jasnej Górze w Częstochowie. Poszukiwania – materiały – podania, Częstochowa: Klasztor Jasnogórski, 1948, OCLC 836678798. Brak numerów stron w książce.
Upamiętnienie
Rondo w Częstochowie otrzymało nazwę na cześć ojca Kajetana Raczyńskiego i znajduje się w miejscu, gdzie krzyżują się ulice Warszawska oraz Cmentarna.
Pozostali ludzie w kategorii "Duchowieństwo i religia":
Marcin Olejnik | Józef Mężnicki | Stanisław Szabelski | Wincenty Mieczysław Zawadzki | Aleksander Przyłucki | Adolf Gloc | Jan Ujma | Ludwik Zaunar | Dariusz Smolarek | Stanisław Gałązka | Antoni Długosz | Mirosław JelinekOceń: Kajetan Raczyński