Józef Mężnicki

---

Życiorys

Józef Mężnicki przyszedł na świat w Częstochowie, gdzie pochodził z rodziny o tradycjach mieszczańskich. Jego ojciec, Ludwik, był nie tylko uczestnikiem powstania styczniowego, ale również założycielem licznych stowarzyszeń i organizacji społecznych w swoim rodzinnym mieście. Młody Józef, uczęszczający do rosyjskiego gimnazjum, został usunięty z tej placówki w sposób karny, co było konsekwencją jego działań polegających na kolportowaniu polskich książek o tematyce niepodległościowej. Dzięki wprowadzeniu amnestii po śmierci cara Aleksandra III Romanowa, udało mu się ukończyć gimnazjum w Piotrkowie Trybunalskim, a następnie podjął studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku.

Święcenia kapłańskie otrzymał 29 sierpnia 1899 roku w bazylice jasnogórskiej Znalezienia Krzyża Świętego oraz Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Częstochowie. Po ukończeniu formacji duchowej, jego pierwszym miejscem prac duszpasterskich była Rozprza. W 1900 roku, Mężnicki został mianowany wikariuszem w parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Kole, gdzie proboszczem był ówczesny ks. kanonik Edward Narkiewicz. Spędził tam osiem lat, w tym czasie pełniąc także funkcje prefekta i katechety w szkołach lokalnych. Wówczas zorganizował Polską Macierz Szkolną na terenie powiatu kolskiego, a także Chór Farny „Lutnia” im. Stanisława Moniuszki. Jego zaangażowanie w działania na rzecz niepodległości doprowadziło do usunięcia go przez władze carskie.

W kolejnych latach Mężnicki posługiwał w parafii św. Zygmunta w Częstochowie, gdzie aktywnie działał jako społecznik oraz organizator różnych inicjatyw. Angażował się w działalność dobroczynną, został patronem stowarzyszenia rzemieślniczo-przemysłowego i pełnił rolę kapelana strażaków częstochowskich. Od 1913 roku kierował parafią św. Michała Archanioła w Rajsku koło Kalisza, gdzie podjął się odnowienia zabytkowej świątyni oraz opieki nad lokalną strażą pożarną i działalnością ludową.

W dniu 10 listopada 1929 roku, biskup włocławski Karol Radoński powierzył mu prowadzenie parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Kole. To wtedy Mężnicki zrealizował projekt budowy okazałego gmachu Domu Parafialnego jako wotum Roku Świętego 1933. Był też organizatorem oddziału Akcji Katolickiej, a jego decyzje, takie jak zamurowanie bramy w parkanie, wpłynęły na kontrolę dostępu do terenu kościelnego, pozostawiając jedynie wąskie przejście dla pieszych. W uznaniu za swą duszpasterską pracę, został ustanowiony dziekanem dekanatu kolskiego oraz odznaczony godnością kanonika kolegiaty kaliskiej.

Śmierć

Wbrew trwającemu chaosowi wywołanemu przez II wojnę światową oraz w obliczu zdominowania Koła przez niemiecką administrację okupacyjną, która przejawiała wyraźnie wrogie nastawienie wobec polskiej inteligencji i duchowieństwa, Józef Mężnicki kontynuował swoje zadania duszpasterskie. Mieszkał on w pobliżu kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego, decydując się nie opuszczać swoich parafian, aby zapewnić im niezbędną opiekę w tym trudnym czasie.

W dniu 26 sierpnia 1940 roku, jego sytuacja uległa drastycznej zmianie, gdy został aresztowany i umieszczony w obozie przejściowym w Szczecinie. Już po trzech dniach został przetransportowany do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, gdzie został pozbawiony wolności w z tragicznym kontekście ówczesnych wydarzeń. Jego życie zakończyło się tragicznie 11 listopada 1940 roku. Po jego śmierci, ciało zostało spalone w jednym z pieców krematoryjnych.

Upamiętnienie

W mieście Kole znajduje się szczególne miejsce, które honoruje pamięć ks. kanonika Józefa Mężnickiego. Na północnej ścianie kruchty w kościele farnym Podwyższenia Krzyża Świętego można dostrzec skromną tablicę, która została poświęcona temu zasłużonemu kapłanowi.

Tablica ta została ufundowana przez ks. kanonika Stanisława Piotrowskiego, a uroczystość poświęcenia odbyła się 29 listopada 1970 roku, z rąk biskupa włocławskiego Jana Zaręby. Warto zauważyć, że na zainstalowanej tablicy znaleziono błąd, ponieważ miejsce śmierci zostało błędnie zapisane jako Dachau, gdy w rzeczywistości powinno być Sachsenhausen.

---

Oceń: Józef Mężnicki

---