IV Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza w Częstochowie

---

Historia

Historia obecnego Liceum Sienkiewicza w Częstochowie sięga czasów, kiedy to zakonnice z zakonu sióstr mariawitek prowadziły w tym miejscu edukację dla dziewcząt. Po rozwiązaniu klasztoru, w 1862 roku, budynek zaczął pełnić funkcję pięcioklasowej męskiej Powiatowej Szkoły Specjalnej. Uczniami tej placówki byli głównie synowie mieszczan, szlachty oraz urzędników, a odsetek dzieci chłopskich wówczas wynosił jedynie 8,85‰, według danych z 1865 roku.

W 1867 roku, na mocy układu z władzami rosyjskimi, szkoła została przekształcona w publiczne czteroklasowe progimnazjum filologiczne, gdzie język rosyjski był językiem wykładowym, również w ramach zajęć z języka polskiego, które funkcjonowały jako przedmiot fakultatywny. Kolejne lata to walka o zwiększenie liczby klas, co doprowadziło w 1877 roku do powstania pełnego, ośmioklasowego gimnazjum.

Niechęć do rosyjskiej polityki okupacyjnej zaczęła narastać nie tylko wśród uczniów, ale również nauczycieli. W 1905 roku wybuchł strajk, a uczniowie opuścili szkołę, przenosząc naukę do miejsc poza jej murami. Wielu uczestników tego buntu zostało pozbawionych możliwości dalszej edukacji, a ich przywileje uczniowskie zostały odebrane.

Szkoła powróciła do działania z zezwoleniem władz niemieckich dopiero w roku szkolnym 1915/1916, przyjmując nazwę Gimnazjum Męskie Towarzystwa Opieki Szkolnej w Częstochowie. Dyrektor Wacław Płodowski, który zasiadał na tym stanowisku, adept nowych metod nauczania, wzbogacił szkołę o nowoczesne pomoce dydaktyczne oraz laboratoria, w tym niektóre sprowadzone z prestiżowego Uniwersytetu w Cambridge. W gronie nauczycieli znaleźli się wybitni pedagodzy, tacy jak Władysław Biegański, Władysław Tatarkiewicz czy Edward Mąkosza. W tym czasie gimnazjum stało się jednym z najbardziej uznawanych w regionie oraz w całej Polsce.

22 listopada 1916 roku, tydzień po śmierci Henryka Sienkiewicza, szkoła przyjęła jego imię. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, szkoła została przekazana pod zarząd państwowy, zmieniając nazwę na Królewsko-Polskie Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Częstochowie 8 sierpnia 1918 roku, by później przekształcić się w I Gimnazjum Państwowe w Częstochowie w listopadzie tego samego roku.

W trudnych czasach 1918-1921, w okresie wojny z bolszewikami oraz III powstania śląskiego, budynek szkoły pełnił funkcję szpitala. W kolejnych latach, w placówce zaczęły prężnie funkcjonować różne koła zainteresowań, takie jak chór, a także orkiestra, prowadzona przez Edwarda Mąkoszę. Powstały również ogrody, w tym ogród zoologiczny, który zainaugurowano w 1923 roku i w którym można było podziwiać m.in. niedźwiedzia brunatnego oraz wilki, a także ogród botaniczny.

Na mocy reformy jędrzejowiczowskiej, w roku szkolnym 1932/1933, gimnazjum zostało przekształcone w czteroletnie gimnazjum oraz dwuletnie liceum ogólnokształcące. Zarządzeniem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 1937 zostało utworzone „I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Częstochowie”, złożone z czteroletniego gimnazjum i dwuletniego liceum. W czasie II wojny światowej szkoła oficjalnie nie funkcjonowała, ale prowadzono tajne nauczanie, co zaowocowało wydaniem około dwustu świadectw maturalnych.

Oficjalny powrót szkoły do działalności nastąpił po wyzwoleniu 16 października 1945 roku. Po trzech latach przekształcono jednostkę w jedenastoletnią Państwową Szkołę Ogólnokształcącą Stopnia Podstawowego i Licealnego im. Henryka Sienkiewicza w Częstochowie. W latach 80. XX wieku szkoła zyskała pewną popularność dzięki zespołowi T.Love, który w swojej piosence nawiązał do IV LO.

Zabudowania

Obecnie IV Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza ma swoją siedzibę w dawny klasztor sióstr mariawitek. W ciągu lat budynek przeszedł znaczną rozbudowę, która wzbogaciła go o salę teatralną oraz obiekty sportowe.

Oryginalny gmach klasztoru został wzniesiony w latach 1856–1859 w stylu, który można określić jako bezstylowy, z charakterystycznym dwuspadowym dachem pokrytym czerwoną blachą. Budowla składa się z trzech jednopiętrowych skrzydeł, które przybierają formę litery „U”. W centralnej części, pomiędzy skrzydłami, na tzw. patio, które w czasach klasztoru spełniało funkcję wirydarza, znajdują się dekoracyjne krzewy oraz trzy drzewa: sosna, klon zwyczajny, a także lipa. Wnętrze budynku zwraca uwagę zabytkowymi zdobieniami balustrad z końca XIX wieku.

Do historycznego gmachu dobudowano różnorodne pomieszczenia:

• prostopadle do skrzydła zachodniego zlokalizowana jest sala teatralna, ozdobiona sześcioma dworkowymi kolumnami od strony Alei NMP,
• równoległą do Alei bieżnię tartanową (100 m), a następnie halę sportową o powierzchni 1000 m², które oddano do użytkowania w 1974;
• w wyniku przedłużenia skrzydła wschodniego w 1974 roku powstała sala gimnastyczna oraz świetlica, a także pływalnia o głębokości 1,7 m.

Na skwerze znajdującym się przed szkołą stoi pomnik Henryka Sienkiewicza, którego autorem jest Stefan Policiński. Wizerunek pisarza z otwartą książką na kolanach, z głową zwróconą w stronę głównego wejścia do szkoły, budzi mieszane odczucia. Często zwraca się uwagę na nieproporcjonalność jego głowy w stosunku do reszty ciała. Związana z tym rzeźbą legenda, znana wśród mieszkańców, głosi, iż Sienkiewicz miał zamknąć księgę, gdy któraś z uczennic opuści szkołę dziewicą.

Budynek szkoły w obecnym kształcie charakteryzuje się łączną objętością wynoszącą 52 tys. m³. Cała posesja zajmuje powierzchnię ponad 20 tys. m², z czego 40% stanowi powierzchnię użytkową.

Ludzie związani ze szkołą

Absolwenci

IV Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza w Częstochowie z dumą przedstawia wielu swoich znakomitych absolwentów, którzy wnieśli znaczący wkład w różne dziedziny życia społecznego i kulturalnego. W gronie tych wybitnych postaci jest Jerzy Bielunas, uznany reżyser, który zyskał popularność w polskim kinie.

Nie można pominąć braci Dreszerów. W ich skład wchodzili: Zygmunt (1888–1947), polityk partii PPS i poseł, Gustaw (1889–1936), generał, Rudolf (1891–1958), także generał, oraz Juliusz (1892–1937), który był oficerem i adwokatem.

Inne znane nazwiska to Piotr Gadzinowski, polityk SLD, a także Przemysław Głąbiewski, pełniący funkcję prokuratora.

Wśród absolwentów jest również Bogusław L. Jackowski, specjalista w dziedzinie informatyki, typografii i wydawania, oraz muzyk niezawodowy. Kolejną osobistością jest Stefan Korboński, znany polityk i prawnik, który również zasiadał w parlamencie.

Znany pięściarz, Jerzy Kulej, oraz poseł Izabela Leszczyna rozsławili także imię swojej szkoły. Muzyk Krzysztof Majchrzak, działacz spółdzielczy Romuald Mielczarski oraz biskup rzymskokatolicki Franciszek Musiel to kolejne znaczące postacie związane z IV LO.

Nie można także zapomnieć o Tadeuszu Muszyńskim, nauczycielu i harcmistrzu, czy o Jacku Pałuchy, malarzu i wokaliście. W gronie absolwentów odnajdziemy również psycholog Barbarę Rosiek, lekkoatletkę Małgorzatę Rydz oraz statystyka Teofila Sadkowskiego.

Muzyk Zygmunt „Muniek” Staszczyk, dziennikarka Anna Szulc, poseł Grzegorz Sztolcman, aktor Mieczysław Waśkowski, były prezydent Częstochowy Tadeusz Wrona, polityk i minister przemysłu Tadeusz Wrzaszczyk, działacz ludowy Henryk Wyrzykowski – to jeszcze kilka znakomitości związanych z tą szkołą.

Znani nauczyciele

Nie tylko absolwenci, ale również nauczyciele szkoły przyczynili się do jej renomy. Wśród nich znajduje się Władysław Tatarkiewicz, postać znana z wpływu na rozwój myśli filozoficznej i pedagogicznej oraz Władysław Biegański i Edward Mąkosza, którzy również pozostawili po sobie niezatarte ślady w historii szkoły.

Dyrektorzy szkoły

IV LO miało także wielu wybitnych dyrektorów, którzy kształtowali jego rozwój. Pierwszym z nich był Wacław Płodowski, który piastował tę funkcję w latach 1915–1939. Po nim zarządzali szkołą Kazimierz Sabok (1939–1959), Kazimierz Polus (1959–1963), Janina Puczyńska (1963–1967), Antoni Kwieciński (1967–1983) oraz Marian Jaszewski (1983–2007).

Obecnie dyrektorem jest Jadwiga Sipa, która kontynuuje historię doskonałości tej szkoły, inspirowana osiągnięciami i tradycjami swoich poprzedników.

---

Oceń: IV Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza w Częstochowie

---