Krzysztof Boruń

---

Życiorys

Krzysztof Boruń urodził się w Częstochowie, będąc synem Stanisława (1895–1976) oraz Marii z domu Staszewskiej (1892–1977). Jego żoną była Maria Staszewska Boruń, z którą mieli córkę Katarzynę.

W latach 1943–1946 pełnił rolę nauczyciela fizyki oraz matematyki. Jako żołnierz Armii Krajowej brał czynny udział w powstaniu warszawskim, przyjmując pseudonim „Głowacz”, a jego działania związane były z plutonem 1105 Kolumny Motorowej „Wydra” oraz oddziałem „Krybar”. Był także członkiem załogi pancernego samochodu „Kubuś”. Po zakończeniu zaciętych walk, udał się z ludnością cywilną z miasta.

Boruń współpracował z wieloma czasopismami, w tym z „Ilustrowanym Kurierem Polskim” oraz „Tygodnikiem Demokratycznym”, pełniąc rolę sekretarza redakcji w tym ostatnim. W latach 1982–1984 zasilił redakcję dwumiesięcznika „Astronautyka i Postępy astronautyki” jako redaktor naczelny. Jego dziennikarska twórczość obejmowała różnorodne tematy, od psychologii, przez parapsychologię, po socjologię, astronomię, cybernetykę oraz futurologię.

Boruń był również energicznym popularyzatorem astronomii, twórcą cyklu Kto, kiedy, dlaczego? Ponadto był jednym z założycieli Polskiego Towarzystwa Astronautycznego oraz Polskiego Towarzystwa Cybernetycznego, a od 1950 roku należał do Towarzystwa Miłośników Astronomii.

Jego debiut literacki w gatunku science fiction miał miejsce w 1953 roku, kiedy to wspólnie z Andrzejem Trepką stworzył powieść „Zagubiona przyszłość”. Była ona publikowana w odcinkach na łamach „Ilustrowanego Kuriera Polskiego”, a w 1954 roku ukazała się w nieco zmienionej formie jako książka (pierwsza wersja została opublikowana dopiero w 1957 roku). Kolejnymi dziełami uzupełniającymi fabułę były powieści „Proxima” oraz „Kosmiczni bracia”, które razem z pierwszą częścią formują trylogię kosmiczną.

W zbiorze opowiadań „Człowiek z mgły” zamieszczono także cztery dialogi z cyklu „Spór o fantastykę”. Dyskusja ta, toczona w Polskim Radiu w audycji „Popołudnie z młodością” pod koniec lat 60., obejmowała krótkie analizy dotyczące roli fantastyki naukowej w społeczeństwie, w tym takie tytuły jak „Pod urokiem techniki”, „Skrzydła Ikara”, „Uczeń czarnoksiężnika” oraz „Archipelag utopii”.

Utwory Borunia doczekały się tłumaczeń na języki rosyjski, czeski, węgierski, niemiecki, ukraiński oraz japoński. Jego powieści „Próg nieśmiertelności” oraz „Ósmy krąg piekieł” zostały pierwotnie wydane w przekładzie rosyjskim oraz ukraińskim w latach sześćdziesiątych XX wieku, natomiast w Polsce ich wydania miały miejsce dopiero w latach siedemdziesiątych.

Boruń był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Od najmłodszych lat, bo odkąd skończył dwanaście lat, identyfikował się jako ateista, aczkolwiek w późniejszych latach życia skłaniał się bardziej ku agnostycyzmowi, rozważając możliwość istnienia Boga. Jego refleksje na ten temat znalazły swe odbicie w dwóch ostatnich książkach: „W świecie zjaw i mediów. Spór o duchy” oraz „Na krawędzi zaświatów. Spór o duchy ciąg dalszy”.

W tych pracach poruszył wiele kontrowersyjnych zagadnień związanych z religią oraz parapsychologią, włącznie z takimi tematami jak jasnowidzenie, cudowne uzdrowienia, objawienia uznawane przez Kościół, życie po śmierci, reinkarnacja oraz istnienie zarówno dobrych, jak i złych duchów (aniołów i diabłów). Starał się podejść do tych kwestii z perspektywy współczesnej nauki, jednak przyznał, że niektóre zjawiska wymykają się ostatecznemu wytłumaczeniu. Zawsze pozostawał otwarty na nowe możliwości, wnioskując, że nauka z pewnością wyjaśni wiele obecnych tajemnic w przyszłości.

Twórczość

Fantastyka naukowa

Powieści

Krzysztof Boruń jest uznawany za jednego z kluczowych twórców fantastyki naukowej w Polsce. Jego pierwsze powieści, takie jak Zagubiona przyszłość, powstały we współpracy z Andrzejem Trepką i zostały wydane przez Iskry w 1954 roku. Kontynuował tę współpracę w kolejnych dziełach, jak Proxima (1956) oraz Kosmiczni bracia (1959). Niezwykle ważnymi pracami są także Próg nieśmiertelności wydany w Warszawie w 1975 roku oraz Ósmy krąg piekieł z 1978 roku. W 1985 roku ukazały się dwie części Małych zielonych ludzików, natomiast Jasnowidzenia inżyniera Szarka z 1990 roku to kolejna istotna pozycja w jego dorobku.

Zbiory opowiadań

Wśród zbiorów opowiadań wymienić należy Antyświat i inne opowiadania fantastycznonaukowe z 1960 roku oraz Toccata, wydaną przez KAW w 1980 roku. Kolejną znaną pozycją jest Człowiek z mgły, wydana przez Alfę w 1986 roku, która również dostąpiła uznania w literackim świecie.

Opowiadania zamieszczone w antologiach

Jednym z ciekawszych utworów Borunia jest opowiadanie Spadkobiercy, które po raz pierwszy ukazało się w czasopiśmie Młody Technika w 1958 roku. Później, utwór został również zamieszczony w antologii Przepowiedni, t. 6 Polskiej noweli fantastycznej. Jest to praca, która zasługuje na uwagę, jako pierwotna wersja Toccaty.

Inne

Poza powieściami i opowiadaniami, Krzysztof Boruń zrealizował także szereg innych projektów literackich. W 1956 roku wydał Księżyc zdobyty, publikowany przez Wiedza Powszechna w serii Biblioteka Atomium. W 1961 roku ukazały się Tajemnice sztucznych zwierząt, które wzbudziły duże zainteresowanie wśród czytelników. Razem z profesorem S. Manczarskim napisał Tajemnice parapsychologii, pierwsze wydanie ukazało się w 1973 roku, a drugie, poszerzone o temat „życia po życiu”, w 1982 roku. Jako współautor redagował również Mały słownik cybernetyczny, wydany w 1973 roku, który zawierał 533 strony treści. Inne jego dzieła to Kto, kiedy, dlaczego?, cykl dotyczący astronautyki oraz książki takie jak Ossowiecki – zagadki jasnowidzenia (1990), W świecie zjaw i mediów. Spór o duchy (1996) oraz Na krawędzi zaświatów. Spór o duchy ciąg dalszy (1999).

---

Oceń: Krzysztof Boruń

---