Irit Amiel

---

Życiorys

Urodzona w Częstochowie w spolonizowanej rodzinie żydowskiej, Irit Amiel była córką Leona Librowicza oraz Jentli z domu Hasenfeld. Jej matczyni przodkowie osiedlili się w Polsce około 400 lat temu, przybywając z obszarów niemieckich, natomiast rodzina ze strony ojca miała swoje korzenie, zapewne, w Portugalii. Podczas II wojny światowej znalazła się w częstochowskim getcie, z którego udało jej się uciec dzięki posiadanym aryjskim dokumentom oraz nieocenionej pomocy Polaków, co umożliwiło jej dotrwanie do końca konfliktu. Niestety, w obozie zagłady w Treblince zginęli jej rodzice oraz najbliżsi krewni.

Po zakończeniu II wojny światowej, z inicjatywy Icchaka Cukiermana, Irit dołączyła do organizacji Bricha. W swoim dążeniu do nowego życia w 1947 roku, wraz z grupą młodych ludzi, podjęła ryzykowną decyzję o nielegalnym przedostaniu się do Mandatu Palestyny. Początkowo osiedliła się w kibucu, jednak później przeniosła się do Tel Awiwu. W ciągu swojego życia miała sześcioro wnuków, co wzbogaciło jej życie rodzinne.

Twórczość

Irit Amiel zadebiutowała w 1994 roku, prezentując zbiór wierszy w języku hebrajskim, który nosił tytuł Egzamin z Zagłady. Interesujące jest, że w tym samym roku ukazała się jego polska wersja. W następnych latach, 1995 i 1998, autorka kontynuowała swoją twórczość, wydając nowe zbiory poetyckie. W Polsce opublikowała trzy tomy wierszy: Egzamin z Zagłady (wydany w latach 1994 oraz 1998), Nie zdążyłam (1998) i Wdychać głęboko (2002), w których podejmuje trudny temat Holocaustu.

Istotną częścią jej dorobku jest również zbiór opowiadań zatytułowany Osmaleni (1999), który został nominowany do Nagrody Literackiej Nike w 2000 roku. Również w 2008 roku, światło dzienne ujrzał kolejny tom prozy Amiel pt. Podwójny krajobraz, który zyskał nominację do tej samej prestiżowej nagrody. W 2017 roku, przyszedł czas na tom Spóźniona, za który autorka została nominowana do Orfeusza – Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego.

Jej twórczość była publikowana w wielu renomowanych czasopismach literackich, takich jak „Midrasz”, „Słowo Żydowskie”, „Kresy”, „Czas Kultury”, „Kultura” oraz „Zeszyty Literackie”. W zakresie przekładów z polskiego na hebrajski należy wymienić utwory Marka Hłaski, Henryka Grynberga, Hanny Krall, jak również teksty z różnych dziedzin literatury, w tym książkę M. M. Mariańskich Wśród przyjaciół i wrogów. Poza gettem w okupowanym Krakowie (1987), >To jest morderstwo Mieczysława Frenkla (1988), Treny L. Rozenzweig (1993), a także utwory Abrahama Koplowicza (1995) oraz wiersze Wisławy Szymborskiej.

Amiel posiada również na swoim koncie antologię, w której zebrała wiersze współczesnych izraelskich poetów, przetłumaczone przez siebie z hebrajskiego na polski. Jej dzieła zostały przetłumaczone na wiele języków, w tym angielski, węgierski, włoski oraz niemiecki, co świadczy o ich międzynarodowym zasięgu i wpływie na współczesną literaturę.

Publikacje

Tomy poetyckie

• Nie zdążyłam, Oficyna Bibliofilów, Łódź, 1998, ISBN 83-86058-86-2,
• Egzamin z Zagłady, Oficyna Bibliofilów, Łódź, 1994 i 1998, ISBN 83-86058-19-6,
• Tu i Tam, Wydawnictwo Apeiron, Bydgoszcz, 1999, ISBN 83-910861-1-9,
• Wdychać głęboko, Świat Literacki, Izabelin, 2002, ISBN 978-83-88612-04-6,
• Spóźniona / Delayed, Wydawnictwo Austeria, Kraków, 2016, ISBN 978-83-7866-030-9.

Proza

• Osmaleni, Świat Literacki, Izabelin, 1999, ISBN 978-83-60318-92-8,
• Podwójny krajobraz, Prószyński i S-ka, Warszawa, 2008, ISBN 978-83-7469-691-3,
• Życie – tytuł tymczasowy, Czuły Barbarzyńca Press, 2014, ISBN 978-8362676-29-3.

Wydania zagraniczne

• Mi-Shel atsmi: Shirim Shel Naar Mi-Geto Lodz, Irit Amiel, Abraham Koplowicz, 1994,
• Scorched. A Collection of Short Stories on Survivors, na język angielski przełożyła Riva Rubin, Vallentine Mitchell, Portland, Londyn-Portland, 2006,
• Megperzseltek, na język węgierski przełożył Peter Hermann, Poligraf Kiado, Budapeszt, 2002, ISBN 963-8585-57-9,
• Tseruvim, Carmel, Jerozolima, 2002, ISBN 965-407-366-8,
• Fratture, Keller Editore, 2010, na język włoski przełożyła Marzena Borejczuk, ISBN 978-88-89767-14-6,
• Dark Flashes, na język angielski wiersze przełożył Marek Kazmierski, OFF Press, Londyn, 2013, ISBN 978-0-9572327-2-3,
• Não cheguei a Treblinka a tempo, na portugalski przełożył Piotr Kilanowski, Fortaleza, 2019.

Przekłady

• Abraham Koplowicz, Utwory własne, przeł. na hebrajski Irit Amiel, Jad Waszem, 1995,
• Hanoch Levin, Ja i ty i następna wojna, przeł: Irit Amiel, Agnieszka Olek, Jacek Poniedziałek, Michał Sobelman, Agencja Dramatu i Teatru ADiT, Wydawnictwo Austeria, Warszawa-Kraków 2010,
• Dan Pagis, Ostatni, przeł Irit Amiel, Wydawnictwo Studio EMKA, 2004, ISBN 83-88931-41-5.

---

Oceń: Irit Amiel

---