Stanisław Markowski

---

Życiorys

Stanisław Markowski jest synem utalentowanego malarza oraz muzyka Kazimierza Markowskiego (1913–1998) i bratem Aleksandra Markowskiego, który również jest malarzem i pedagogiem. Ukończył studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 1972 roku zdobył dyplom magistra geografii.

W 1971 roku zadebiutował jako artysta, prezentując dwie wystawy fotograficzne: „Klimaty Krakowa” oraz „Przedmieście”, ta druga była poświęcona częstochowskiej dzielnicy jego dzieciństwa – Zawodziu.

W latach 1980–1981 Stanisław Markowski w aktywny sposób angażował się w działalność Komitetu Porozumiewawczego Związków Twórczych i Naukowych, a także w Komitet Więzionych za Przekonania przy „Solidarności”.

W 2005 roku, był jednym z członków Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego podczas wyborów prezydenckich.

Obecnie jest członkiem Zarządu Fundacji „Sacr-Art” oraz Fundacji „Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego”. Współpracuje również jako członek Rady Programowej Radia Kraków.

Ze swoją żoną Grażyną ma dwóch synów: Dominika i Piotra.

Twórczość fotograficzna

Stanisław Markowski to wielki twórca fotografii faktu, który uwiecznił wiele znaczących wydarzeń historycznych w Polsce. W jego obiektywie znalazły się m.in. dramatyczne momenty, takie jak czarny marsz po śmierci studenta Uniwersytetu Jagiellońskiego, Stanisława Pyjasa, który miał miejsce wiosną 1977 roku. Fotografie dokumentujące samospalenie Walentego Badylaka na krakowskim Rynku, jako protest przeciwko milczeniu o zbrodni katyńskiej, są również nieodłączną częścią jego pracy. Jego prace relacjonowały wydarzenia w Stoczni Gdańskiej w 1980 roku, demonstracje po wprowadzeniu stanu wojennego oraz pogrzeb ks. Jerzego Popiełuszki. Ważnym elementem jego kariery było również uchwycenie wizyty papieża Jana Pawła II.

Markowski jest także autorem wielu albumów, które poświęcone są polskiej tradycji, architekturze oraz zabytkom. W swoich publikacjach ukazał piękno polskich dworków, zamków, drewnianych kościołów oraz niezwykłe krajobrazy Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Jego dzieła zdobyły uznanie w Polskim Towarzystwie Wydawców Książek i były wielokrotnie nagradzane tytułem najpiękniejszych książek roku. Do najbardziej znanych jego albumów należą: „Ziemia Zbawiciela”, „Pejzaż święty – polskie kościółki drewniane”, „Dwór polski”, „Katedra na Wawelu”, „Klimaty Krakowa” oraz „Fascynacje – ziemia polska”.

W swoim dorobku artystycznym, Markowski wydał także album „Świadectwa – Polska po 13 grudnia w fotografii”, który powstał w podziemnym wydawnictwie PWA. Jego najnowższy album, zatytułowany „Ku wolności”, został opublikowany przez wydawnictwo Fabri. Publikacja ta dokumentuje istotne zdarzenia społeczne oraz polityczne w Polsce na przestrzeni lat 1976 – 1989. Wstęp do albumu napisała Marianna Popiełuszko, matka błogosławionego ks. Jerzego Popiełuszki.

Prace Stanisława Markowskiego znajdują się w zbiorach licznych muzeów oraz galerii na całym świecie, m.in. w Warszawie, Wrocławiu, Łodzi, Bielsku-Białej, Częstochowie, Kielcach, Krakowie, a także za granicą, w Lozannie, Tel Awiwie i Bostonie.

Twórczość muzyczna

Stanisław Markowski jest znany jako kompozytor dostępny w przestrzeni kultury polskiej, a jego talent muzyczny objawia się w wielu utworach. Jest autorem muzyki do hymnu „Solidarności” – „Solidarni”, którego słowa napisał Jerzy Narbutt. Markowski ma na swoim koncie wiele kompozycji opartych na poezji uznanych polskich poetów. W jego repertuarze znajdują się utwory do wierszy takich jak Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Stanisława Balińskiego, Zbigniewa Herberta, Jana Lechonia, Leopolda Staffa oraz Kazimierza Wierzyńskiego.

W dorobku artysty znalazły się dwie znaczące płyty. Pierwsza z nich to „Tęsknota” wydana w 2003 roku przez Wydawnictwo AA. Na tej płycie, Markowski jest autorem słów do wielu utworów, które przyciągają słuchaczy swoją głębią i emocjonalnością:

• „Jesteś życie…” – sł. Stanisław Markowski,
• „Wiśnie” – sł. Stanisław Baliński,
• „Żal za Podolem” – sł. Elżbieta Polanowska,
• „Umiłowanie” – sł. Kazimierz Wierzyński,
• „W słonecznym blasku” – sł. Kazimierz Wierzyński,
• „Pamięci Ojca” – sł. Leszek Aleksander Moczulski,
• „Księżyc” – sł. Kazimierz Wierzyński,
• „Nad grobem Pana Bełzika, zduna” – sł. Leszek Aleksander Moczulski,
• „Ni w pięć ni w dziewięć” – sł. Kazimierz Wierzyński,
• „Napierski” – sł. Lucjan Siemieński,
• „Gdzie nie posieją mnie” – sł. Kazimierz Wierzyński,
• „Ej, Cyganie…” – sł. Stanisław Markowski,
• „Erotyk” – sł. Krzysztof Kamil Baczyński,
• „Tęsknota” – sł. Kazimiera Iłłakowiczówna,
• „Co się z Polską stało” – sł. Stanisław Markowski,
• „Chmury” – sł. Juliusz Słowacki,
• „Polska Podziemna” – sł. Stanisław Baliński,
• „Piosenka” – sł. Zbigniew Herbert,
• „Słowo o krwi” – sł. Tadeusz Śliwiak,
• „Solidarni (hymn Solidarności)” – sł. Jerzy Narbutt,
• „Z wiatrem” – sł. Krzysztof Kamil Baczyński,
• „Orędzie” – sł. Leopold Staff.

Druga płyta, zatytułowana „Bądź wierny, idź! Pieśni wolności”, wydana w 2008 roku przez Dom Wydawniczy Rafael, zawiera następujące utwory:

• „Polonez artyleryjski” – sł. Jan Lechoń,
• „Czerwona zaraza” – sł. Józef Szczepański ps. „Ziutek”,
• „Westchnienie” – sł. Krzysztof Kamil Baczyński,
• „Kolęda (Aniołowie biali…)” – sł. Krzysztof Kamil Baczyński,
• „Z wiatrem” – sł. Krzysztof Kamil Baczyński,
• „Pomnik Powstania Warszawskiego” – sł. Jerzy Narbutt,
• „Piosenka” – sł. Zbigniew Herbert,
• „(Śpij Jezusku…)” – sł. Waleria Iwankiewicz-Grynkiewicz,
• „Rodakom z Wilna” – sł. Bohdan Rudnicki,
• „Polska Podziemna” – sł. Stanisław Baliński,
• „Słowo o krwi” – sł. Tadeusz Śliwiak,
• „Żurawie” – sł. Apti Bisultanow,
• „Kindżał” – sł. Akaki Cereteli,
• „Co się z Polską stało” – sł. Stanisław Markowski,
• „Solidarni (hymn Solidarności)” – sł. Jerzy Narbutt,
• „Przesłanie Pana Cogito” – sł. Zbigniew Herbert.

Dzieła Stanisława Markowskiego pozostają ważnym elementem polskiej kultury muzycznej, a jego umiejętności w tworzeniu melodii do poezji zapewniają mu szczególne miejsce w sercach słuchaczy.

Order, odznaczenia i nagrody

Stanisław Markowski, ceniony w świecie fotografii, zdobył liczne nagrody i odznaczenia na przestrzeni swojej kariery. Jego osiągnięcia są dowodem na pasję i zaangażowanie w sztukę fotograficzną.

• W 1988 roku otrzymał prestiżową nagrodę im. Eugeniusza Lokajskiego, przyznaną przez Stowarzyszenie Niezależnych Dziennikarzy, upamiętniającą fotografa powstania warszawskiego,
• W 1997 roku został uhonorowany Medalem im. Jana Bułhaka, przyznawanym przez Związek Polskich Artystów Fotografików (ZPAF) za znakomite osiągnięcia w dziedzinie fotografii,
• W 2003 roku wyróżniono go nagrodą w dziedzinie kultury przyznaną przez prezydenta Częstochowy,
• W 2005 roku zdobył I nagrodę za poruszającą fotografię „Pieta Polska”, na której uwieczniona została matka księdza Jerzego Popiełuszki,
• 3 maja 2008 roku otrzymał z rąk prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski za swoją działalność wspierającą odzyskanie przez Polskę niepodległości i demokracji,
• W 2009 roku został odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

W kulturze

W telewizji publicznej TVP powstał dokumentalny film poświęcony życiu i twórczości Stanisława Markowskiego, noszący tytuł Stworzyć wiatr. W reżyserii Mariusza Malca, film ten zadebiutował w grudniu 1998 roku w ramach cyklu Czas na dokument.

Dodatkowo, Alina Czerniakowska stworzyła w 2005 roku inny film, który również ukazuje postać Markowskiego, zatytułowany Klisze pamięci.

---

Oceń: Stanisław Markowski

---