Marta Janic, z domu Zuchowicz, to postać o niezwykłym dorobku artystycznym, która przyszła na świat 12 października 1914 roku w Częstochowie, a odeszła 18 września 1997 roku w Łodzi. Jej życie było ściśle związane ze sztuką teatralną, szczególnie w dziedzinie teatru lalkowego.
Janic pełniła rolę reżysera teatrów lalkowych, ale przede wszystkim była twórczynią oraz dyrektorką Teatru „Pinokio” w Łodzi, który kierowała w latach 1946-1956 oraz 1962-1976. Jej wkład w rozwój tego teatru jest niezapomniany i na zawsze wpisał się w historię polskiego teatru lalkowego.
Życiorys
Marta Janic była utalentowaną nauczycielką oraz wolną słuchaczką na Wydziale Pedagogicznym Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie. W latach trzydziestych XX wieku pełniła funkcję instruktorki, organizując sieć teatrów kukiełkowych w Gnaszynie koło Częstochowy. W roku 1944, we współpracy z Janem Sztaudyngerem oraz Marianem Gluthem, założyła teatr lalek w Częstochowie, gdzie wyreżyserowała takie spektakle jak „Bajowe bajeczki…” i „Cztery mile za piec”. W tym samym roku zawarła związek małżeński z Zygmuntem Janicem, który był kierownikiem teatru technicznego w Częstochowie.
W 1945 roku, małżeństwo Janic, Marian Gluth oraz grupa aktorów przenieśli swoją działalność do Łodzi, gdzie powołali Teatr Kukiełek, znany potocznie jako „Biedronki”, a później jako Teatr „Pinokio”, usytuowany przy Centralnym Robotniczym Domu Kultury na ul. Piotrkowskiej 243. Teatr zainaugurował swoją działalność 1 maja 1945 roku premierą „Bajowych bajeczek” autorstwa Marii Kownackiej w reżyserii Marty Janic. W kolejnych latach, od 1947 do 1950, Janic studiowała na Wydziale Reżyserii w Wyższej Szkole Teatralnej w Łodzi.
W okresie od 1946 do 1956 roku była dyrektorką oraz główną reżyserką Teatru „Pinokio”, którego współprowadzenie było dla niej dużym wyzwaniem. Później kierowała również sceną objazdową o nazwie „Sezam” oraz występowała jako aktorka. Od 1962 roku ponownie objęła stanowisko dyrektorki teatru, pełniąc tę rolę do 1976 roku.
Marta Janic dołączyła do Polskiego Ośrodka Lalkarskiego UNIMA (POLUNIMA), a w latach 1968–1992 pełniła funkcję sekretarza tej organizacji. Była członkiem Zarządu Głównego Towarzystwa Kultury Teatralnej oraz sekretarzem jego oddziału w Łodzi. Była także aktywną działaczką w SPATIF-ie i ZASP-ie. Janic organizowała razem ze szkołami, ZHP oraz teatrem Arlekin akcję pod nazwą „Z teatrem na ty”, która miała na celu zachęcanie dzieci do kontaktu ze sztuką.
Marta Janic spoczywa wraz z mężem Zygmuntem (zm. 1996) na cmentarzu komunalnym „Szczecińska” w Łodzi (Kwatera: XIII, Rząd: 3, Grób: 1).
Reżyseria
Janic, znana reżyserka, ma na swoim koncie ponad 60 spektakli, z których większość odbyła się w renomowanym teatrze „Pinokio”. Jej twórczość obejmuje różnorodne przedstawienia, wśród których wyróżniają się:
- „Bajowe bajeczki i Świerszczowe Skrzypeczki”,
- „Cztery mile za piec”,
- „Zaklęty kaczor”,
- „Ptak księżycowy”,
- „O czym mówią pory roku”,
- „Szklana góra”,
- „Historia cała o niebieskich migdałach”,
- „Pinokio”.
Wyróżnienia
Marta Janic, jako osoba o bogatym dorobku, zdobyła wiele wyróżnień za swoją działalność. Oto najważniejsze z nich:
- medal 10-lecia Polski Ludowej (1955),
- krzyż oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1985),
- nagroda Miasta Łodzi (1986) – wyróżnienie przyznane za całościowe osiągnięcia w zakresie działalności wychowawczej, artystycznej i społecznej, a także za promowanie kultury wśród dzieci i młodzieży.
Przypisy
- MagdalenaM. Jach, Teatr Pinokio świętuje 75. urodziny – zobacz, jakie atrakcje szykuje [online], Express Ilustrowany, 19.05.2020 r. [dostęp 11.03.2023 r.]
- Marta Janic, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 10.03.2023 r.]
- a b c d e MałgorzataM. Wysocka, Nie tylko dla dzieci. Teatr „Pinokio”, „Kronika Miasta Łodzi”, bc.wbp.lodz.pl, 2007 [dostęp 10.03.2023 r.]
- Marta Janic [online], cmentarzekomunalne.lodz.systkom.pl [dostęp 10.03.2023 r.]
- Nagrody Miasta Łodzi [online], BIP ŁÓDŹ [dostęp 11.03.2023 r.]
- Laureaci nagród m. Łodzi, „Dziennik Łódzki” (13), bc.wbp.lodz.pl, 16.01.1986 r. [dostęp 10.03.2023 r.]
- jc, 40 lat lalkowej sceny, „Dziennik Łódzki” (284), bc.wbp.lodz.pl, 06.12.1985 r. [dostęp 11.03.2023 r.]
- Uchwałą Rady Państwa z dnia 28.02.1955 r. nr 0/350 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki – odznaczeni zostają „Medalem 10-lecia Polski Ludowej”, OpenLEX, 28.02.1955 r. [dostęp 10.03.2023 r.]
- a b c d e f g h i LucynaL. Kozień (red.), Odeszły od nas, „Animator” (5), Łódź 1997 r. Brak numerów stron w czasopiśmie
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Maria Borkowska-Flisek | Janusz Knorowski | Andrzej Jasiński (pianista) | Andrzej Polakowski | Dariusz Gajewski | Bogumiła Zbirożanka Malec | Józef Proszowski | Mirosław Łebkowski | Walerian Bayerlein | Małgorzata Rogacka-Wiśniewska | Jadwiga Zaremska | Marek Cecuła | Łukasz Wylężałek | Mikołaj Pospieszalski | Henryk Karliński | Janusz Mielczarek | Józef Myjak | Zbisław Janikowski | Elżbieta Ziółkowska | Krzysztof NiedźwieckiOceń: Marta Janic