Bolesław Ocias

---

Życie i działalność

Bolesław Ocias przyszedł na świat w Częstochowie, w ubogiej, licznej rodzinie. Jego ścieżka zawodowa była nietypowa i pełna zwrotów. W 1945 roku rozpoczął nowicjat w zgromadzeniu Ojców Salezjanów, znajdując się w Krakowie, gdzie przez dwa lata kształcił się w seminarium duchownym, a także studiował filozofię. W roku 1948 przyjął na siebie obowiązki nauczyciela w Szkole Organistowskiej Towarzystwa Salezjańskiego w Przemyślu, stając się jednocześnie uczniem tej samej instytucji. Jego edukacja obejmowała grę na fisharmonii, trąbce i wiolonczeli, a także przedmioty teoretyczne. Wśród jego nauczycieli znajdowali się między innymi Feliks Rączkowski, Władysław Oćwieja oraz brat prymasa Augusta Hlonda, ks. Antoni Hlond.

W latach 1952-1956 Ocias kontynuował naukę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (dzisiaj Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina) w Warszawie, gdzie studiował dyrygenturę pod okiem Tadeusza Wilczaka i Stanisława Nawrota oraz kompozycję u Tadeusza Szeligowskiego. W tym samym czasie doskonalił swoje umiejętności w grze na organach w klasie Feliksa Rączkowskiego.

Podczas studiów pracował przez dwa lata w Państwowym Zespole Pieśni i Tańca „Mazowsze”, pełniąc rolę nauczyciela solfeżu i emisji głosu. Po zakończeniu nauki przez trzy miesiące piastował stanowisko kierownika muzycznego w Polskim Radio, a następnie został dyrygentem w operetkach i teatrach muzycznych. Jego pierwsze kroki zawodowe stawiały go w Operetce Lubelskiej, a później w Teatrze Muzycznym w Warszawie, aż przez 18 lat pracował w Państwowej Operetce Śląskiej w Gliwicach, gdzie pełnił rolę dyrygenta i kierownika muzycznego. Ocias współpracował także z teatrami dramatycznymi jako kierownik muzyczny oraz autor muzyki i aranżacji teatralnych.

Od 1977 roku, Bolesław Ocias związał się zawodowo z Częstochową, gdzie objął stanowisko nauczyciela w Zespole Szkół Muzycznych im. M. J. Żebrowskiego, prowadząc szkolną orkiestrę oraz zajęcia z improwizacji fortepianowej i kompozycji. Jednocześnie wykładał w Instytucie Muzyki Wyższej Szkoły Pedagogicznej (obecnie Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza), gdzie sprawował kierownictwo Zakładu Dyrygowania w latach 1991-1994. To on zainicjował cykl koncertów pedagogów Instytutu Muzyki WSP w Filharmonii Częstochowskiej z orkiestrą Filharmoników Częstochowskich, które rozpoczęły się w 1989 roku, gdzie sam wielokrotnie dyrygował.

W Częstochowie Ocias kontynuował swoją karierę dyrygencką. W latach 1970-1982 pełnił rolę dyrygenta Chóru Męskiego Pochodnia. Był również kierownikiem muzycznym zespołów folklorystycznych, takich jak Zespół Pieśni i Tańca Częstochowa oraz Zespół Folklorystyczny Polanie przy WSP i Politechnice Częstochowskiej, które współzakładał. Na potrzeby tych grup stworzył bądź opracował wiele utworów. Dodatkowo, przez trzy lata był kierownikiem muzycznym w Teatrze Dramatycznym im. A. Mickiewicza w Częstochowie, a także gościnnie współpracował z Filharmonią Częstochowską jako dyrygent.

Ocias dostrzegany był również w roli jurora podczas licznych konkursów i festiwali, a w szczególności Festiwalu Muzyki Chóralnej w Częstochowie, który miał miejsce w 2004 roku. Otrzymał Nagrodę Prezydenta Miasta Częstochowy w dziedzinie muzyki i baletu w 1999 roku.

Jego twórczość kompozytorska charakteryzuje się bogactwem stylistycznym oraz różnorodnością form i gatunków. Obejmuje zarówno utwory instrumentalne (w tym na orkiestrę, różnorodne zespoły kameralne i kompozycje solowe), jak i wokalne – przeznaczone dla różnych chórów a cappella oraz wokalno-instrumentalne. Szczególnym obszarem zainteresowań Ociasa jest muzyka baletowa oraz kompozycje do spektakli teatralnych. Równocześnie, na jego dorobek składają się również aranżacje i transkrypcje utworów innych kompozytorów oraz stylizacje pieśni ludowych. Wśród jego najważniejszych dzieł wymienia się m.in.: Concertino na fortepian i orkiestrę oraz Missa solemnis na chór i orkiestrę.

Ważniejsze kompozycje

Instrumentalne

Orkiestrowe

Kompozycje orkiestrowe Bolesława Ociasa obejmują różnorodne utwory, które z dużym powodzeniem są wykonawane przez orkiestry. Wśród najważniejszych dzieł znajduje się Ballada morska na orkiestrę, która stanowi część muzyki baletowej do operetki Panna Wodna Jerzego Lawiny-Świętochowskiego. Kolejnymi istotnymi kompozycjami są Concertino na fortepian i orkiestrę oraz Maski – suita baletowa na orkiestrę.

Ocias skomponował również muzykę baletową do musicalu Szalona dziewczyna George’a Gershwina, a także utwór Oberek na orkiestrę. Jego twórczość obejmuje także cykl Trzech baletów na orkiestrę do sztuki Żółta szlafmyca Witolda Rudzińskiego, w tym takie tańce jak Oberek-kujawiak, Mazur i Krakowiak.

Warto wspomnieć o Uwerturze do komedii muzycznej Kochajcie nas dziewczęta oraz Uwerturze do musicalu Zawisza Czarny na orkiestrę, które dopełniają bogaty dorobek kompozytora.

Kameralne

W kategorii utworów kameralnych Ocias stworzył I Kwartet na instrumenty dęte drewniane oraz II Kwartet na instrumenty dęte drewniane. Jego Kwartet na flet i 3 klarnety także wyróżnia się na tle współczesnej muzyki kameralnej.

Solowe

Wśród utworów solowych na fortepian znajdują się Preludium, Sonatina oraz Toccata, które pokazują wszechstronność Ociasa jako kompozytora. Wariacje na temat Mozarta na fortepian stanowią kolejny przykład jego talentu.

Wokalne

na chór mieszany a cappella

Ocias komponował również utwory dla chóru mieszanego, wśród których warto wymienić Bo przecież Polska, Kołysankę 1981 oraz Spodobała mi się baba. Poruszająca Wieczór oraz oryginalne Słopiewnie na głos solo i chór mieszany również zasługują na uwagę.

na chór żeński lub męski a cappella

Wśród dzieł dedykowanych chórom męskim oraz żeńskim znajduje się A czego rżysz – dumka na chór żeński oraz Maryśka na chór męski. Na czarne dzisiaj moda to kolejny utwór, który zyskuje uznanie wśród wykonawców kwartetów męskich.

Wokalno-instrumentalne

na głosy, chór i orkiestrę

W dziedzinie kompozycji wokalno-instrumentalnych wyróżniają się utwory takie jak Bolero na sopran i orkiestrę. Z myślą o dzieciach Ocias stworzył Cztery piosenki dla dzieci, w tym Zagadkę, Mój tata gra na trąbie, Kocham Cię Mamo oraz Abecadło z pieca spadło. Espagnola na głos ad libitum i orkiestrę to kolejny ważny utwór z jego dorobku.

Dodatkowo, jego Kochajcie nas dziewczęta – musical na głosy solowe, chór i orkiestrę, posiada niezrealizowane libretto autorstwa Albin Siekierskiego. Missa solemnis na chóry i orkiestrę oraz Suita Łowicka na chór i orkiestrę kameralną podkreślają znaczenie Ociasa w muzyce chóralnej.

Musical Zawisza Czarny, który zadebiutował w 1977 roku w Operetce Lubelskiej, również należy do jego znaczących kompozycji.

na głosy, chór i fortepian lub organy

Ocias komponował również utwory na chór oraz fortepian, jak Piękne goździki czy W polu lipeńka. Polonez na chór mieszany i fortepian oraz Ave Maria to kolejne jego cenione dzieła.

Utwory takie jak Raz tak babie zbrzydło życie oraz Zaloty potwierdzają jego umiejętność łączenia różnych form muzycznych w jednej kompozycji. Ocias napisał też Tu es Petrus na chór męski i organy, a Twoje oczy na kwartet męski i fortepian są nieodzownym elementem jego twórczości.

Wreszcie, Polonez powitalny na chór unisono i fortepian jest również częścią jego repertuaru.

na głos i fortepian

W dorobku solowym Ociasa znajduje się Kołysanka na sopran i fortepian oraz Pieśń zbójów na głos i fortepian, które przyciągają uwagę słuchaczy i wykonawców.

Aranżacje, instrumentacje, transkrypcje, parafrazy

Transkrypcje i prafrazy

Kompozycje Ociasa obejmują również transkrypcje i parafrazy znanych utworów. Wyjątkowe aranżacje genezy pianisty i kompozytora, w tym Tarantella na marimbę i orkiestrę (Gioacchino Rossini), Lot trzmiela na marimbę i orkiestrę (Nikołaj Rimski-Korsakow) oraz II Rapsodia węgierska na marimbę i orkiestrę (Ferenc Liszt), ukazują jego talent do reinterpretacji klasyki.

Jego pracy dopełniają Etiuda E-dur na orkiestrę Fryderyka Chopina oraz Preludium C-dur na orkiestrę Johann Sebastian Bacha. Taniec z Harnasiów na skrzypce solo i orkiestrę (Karol Szymanowski / Paweł Kochański) oraz Radość miłości, walc na sopran koloraturowy, chór mieszany i orkiestrę (Fritz Kreisler) są kolejnymi przykładami jego wszechstronności.

Aranżacje

Wielką wartością są również aranżacje musicali, do których należy My Fair Lady, a także operetka Panna Wodna J. Lawiny-Świętochowskiego. Ocias podejmował się aranżacji wielu kolęd dla Filharmonii Częstochowskiej oraz Ośrodka Promocji Kultury Gaude Mater, w tym również dla różnych narodów.

Oprócz tego, Ocias stworzył aranżacje muzyki religijnej dla Filharmonii Częstochowskiej z okazji wizyty Papieża Jana Pawła II.

Muzyka teatralna

W obszarze muzyki teatralnej Bolesław Ocias stworzył wiele opróbowania i ilustracji muzycznych dla Teatru im. A. Mickiewicza w Częstochowie. Jego dzieła obejmują Wędrownych komediantów – bajkę muzyczną oraz Taka noc nie powtórzy się więcej, która jest aranżacją piosenek z lat międzywojennych na głos i orkiestrę.

Dodatkowo, Ocias zaprezentował swoją wizję w Czas na kabaret J. Pietrzaka – aranżacjach piosenek na głos i orkiestrę kameralną. Zielony Gil to muzyka do sztuki Tirso di Molina, dla której Ocias był współautorem, a także innych sztuk dramatycznych, dla których stworzył muzykę ilustracyjną.

---

Oceń: Bolesław Ocias

---