Leon Jelonek

---

Życiorys

Leon Jelonek, znany muzyk i nauczyciel, rozpoczął swoją edukację w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim w Częstochowie, which completed in 1936. Następnie, w latach 1936–1937, ukończył V Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy, uzyskując wyróżniający stopień starszego strzelca. Po tych wydarzeniach, rozpoczął pracę jako nauczyciel w szkołach podstawowych w rejonie Częstochowy, gdzie z wielką pasją przekazywał wiedzę i kształtował przyszłe pokolenia.

W 1945 roku Jelonek był jednym z członków powstającej orkiestry symfonicznej w Częstochowie, w której grał jako altowiolista. Jego zafascynowanie muzyką doprowadziło go do podjęcia wyższych studiów muzycznych na Wydziale Kompozycji, Teorii i Dyrygentury w Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach od 1949 do 1954 roku. Tam zdobył dyplom artysty-muzyka w zakresie dyrygentury pod okiem uznanego profesora Artura Malawskiego.

W czasie swoich studiów Jelonek aktywnie występował jako muzyk w zespole orkiestry Filharmonii Śląskiej. Po ukończeniu nauki, powrócił do orkiestry symfonicznej w Częstochowie (aktualnie znanej jako Filharmonia Częstochowska im. B. Hubermana), gdzie przez długie 17 lat pełnił rolę II dyrygenta, odnosząc wiele sukcesów artystycznych aż do 1971 roku.

W 1971 roku rozpoczął nową karierę jako nauczyciel akademicki w nowopowstałej Wyższej Szkole Nauczycielskiej w Częstochowie, obecnie znanej jako Akademia im. Jana Długosza. W latach 1974-1977 był prodziekanem Wydziału Humanistyczno-Pedagogicznego, przeprowadzając zmiany w programach kształcenia i rozwijając działalność muzyczną uczelni.

Leon Jelonek był nie tylko nauczycielem, ale również inicjatorem koncertów umuzykalniających dla młodzieży oraz autorem wielu publikacji dotyczących kultury muzycznej. Jego zaangażowanie w życie kulturalne obejmowało aktywną działalność w różnych stowarzyszeniach muzycznych i literackich. Wzmianki o jego twórczości można znaleźć w wielu polskich i zagranicznych encyklopediach muzycznych.

Za swoje osiągnięcia artystyczne oraz pracę pedagogiczną, Leon Jelonek otrzymał wiele nagród i odznaczeń, które potwierdzają jego wpływ na rozwój muzyki w regionie. Po jego odejściu, został pochowany 23 grudnia 1994 roku na Cmentarzu Rakowskim w Częstochowie.

W listopadzie 2016 roku, z okazji 100-lecia urodzin Leona Jelonka, Filharmonia Częstochowska zorganizowała uroczysty koncert, który miał na celu upamiętnienie jego życia i twórczości. Dodatkowo, Muzeum Częstochowskie przygotowało specjalną ekspozycję ilustrującą działalność Jelonka, która była dostępna w okresie od marca do czerwca 2017 roku w ramach Gabinetu Wybitnych Częstochowian.

W 2019 roku, dokumenty oraz inne materiały związane z życiem Leona Jelonka zostały przekazane przez jego rodzinę do Państwowego Archiwum w Częstochowie, co stanowi wartość dodaną dla przyszłych pokoleń znających jego twórczość.

Działalność dyrygencka

Leon Jelonek rozpoczął swoją karierę dyrygencką w dniu 11 czerwca 1949 roku, kiedy to zadebiutował na monograficznym koncercie symfonicznym Miejskiej Orkiestry Symfonicznej w Częstochowie, wykonując utwory Ludwiga van Beethovena. W tym samym czasie był zaangażowany w inscenizacje muzyczne realizowane przez amatorski zespół w fabryce „Warta” oraz współpracował jako kierownik muzyczny z miejscowym Teatrem im. Adama Mickiewicza w Częstochowie w 1951 roku.

W ciągu swojej długiej kariery w Filharmonii Częstochowskiej Leon Jelonek był jednym z dyrygentów, którzy piastowali tę funkcję najdłużej. Przez 17 lat prowadził ponad tysiąc koncertów, które obejmowały zarówno muzykę symfoniczną, jak i utwory popularne oraz koncerty edukacyjne dla dzieci i młodzieży. Występy te były zaszczytem dla licznych znakomitych artystów, takich jak Władysław Kędra, Lidia Grychtołówna, Andrzej Hiolski, Bogdan Paprocki, Wiesław Ochman, Adam Harasiewicz, Irina Sijałowa, Kaja Danczowska, Witold Herman oraz Janusz Olejniczak, wśród innych znanych artystów.

Jednym z najważniejszych momentów w jego karierze był koncert, który odbył się 6 listopada 1965 roku, inaugurujący działalność orkiestry w nowej siedzibie. Ponadto, w roku 1966, podczas jego kadencji jako kierownika artystycznego orkiestry, zorganizowano w Częstochowie I Ogólnopolski Festiwal Stowarzyszenia Polskiej Młodzieży Muzycznej „Pro Musica”, który potem trwał przez ponad 20 lat w Filharmonii.

Leon Jelonek dyrygował także gościnnymi występami częstochowskiej orkiestry zarówno w Polsce, jak i za granicą. W marcu 1994 roku, dla uczczenia 50-lecia swojej pracy artystycznej, poprowadził uroczysty koncert z Januszem Olejniczakiem jako solistą, co stanowiło wyjątkowy moment w jego bogatej karierze.

Działalność pedagogiczna

Działalność pedagogiczna Leona Jelonka skoncentrowana była na inicjowaniu umuzykalnienia najmłodszych oraz podnoszeniu ich ogólnej kultury muzycznej. W latach 1956–1972 był on nauczycielem w Państwowej Szkole Muzycznej I i II stopnia znajdującej się w Częstochowie, która obecnie nosi nazwę Zespół Szkół Muzycznych im. Marcina Żebrowskiego. W ramach swoich obowiązków prowadził klasę dyrygowania i miał zaszczyt założyć pierwszą uczniowską orkiestrę symfoniczną w historii tej instytucji.

W tym samym okresie Leon Jelonek pełnił również rolę wykładowcy metodyki wychowania muzycznego w Studium Nauczycielskim w Częstochowie (1958–1967) oraz wykładowcy teorii i estetyki muzyki w Studium Humanistycznym w Częstochowie (1958–1964). Jego doświadczenie pedagogiczne obejmowało nauczanie przedmiotów muzycznych oraz prowadzenie chóru w Państwowym Liceum Pedagogicznym (1947-1948), Liceum im. R. Traugutta (1947–1951, obecnie II Liceum Ogólnokształcące im. Romualda Traugutta w Częstochowie) oraz w Państwowym Liceum Pedagogicznym Wychowawczyń Przedszkoli (1956–1957).

Jako nauczyciel akademicki w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie, Leon Jelonek odegrał kluczową rolę jako organizator oraz kierownik Zakładu Wychowania Muzycznego na Wydziale Humanistyczno-Pedagogicznym, funkcjonując w tej roli przez wiele lat (1971–1979). Po przeprowadzeniu przewodu naukowego został mianowany na stanowisko docenta w roku 1997. Założył również uczelniany chór akademicki, z którym regularnie występował jako dyrygent. Dodatkowo, wykładał również w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach, gdzie był promotorem licznych prac magisterskich.

Działalność publicystyczna

Leon Jelonek aktywnie uczestniczył w działalności publicystycznej, a jego twórczość przyczyniła się do wzbogacenia lokalnej sceny kulturowej. Poniżej przedstawiamy wybrane publikacje autora:

• Pierwsze miesiące działalności Orkiestry Symfonicznej w Częstochowie, „Informator Kulturalny Województwa Częstochowskiego” nr 5/75, maj 1984 r.; nr 4/86, kwiecień 1985 r.,
• Niektóre problemy umuzykalnienia dzieci i młodzieży. Komunikaty naukowe Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza, Oddział Częstochowa Rok IV, nr 10, 1966,
• Tradycje muzyczne Częstochowy Cz.1-8. Szereg artykułów w Informatorze Kulturalnym Województwa Częstochowskiego 1986, 1990,
• Teatr w pierwszych tygodniach i miesiącach 1945 r. „Życie Częstochowy” 14.02.1988,
• Muzyka na Jasnej Górze. Miesięcznik Częstochowski, dodatek do Dziennika Częstochowskiego „24 godziny” cz.1, nr 2, z dn. 10-12.04.1992 r., cz. 2, nr 3, z dn. 15-17.05.1992 r.,
• L. Jelonek. Z dziejów życia muzycznego w Częstochowie. Wyd. WSP Częstochowa 1995 (pośmiertnie).

Działalność społeczna

Leon Jelonek był osobą aktywną w wielu organizacjach społecznych oraz związkach zawodowych, angażując się w życie artystyczne i kulturalne Częstochowy oraz nie tylko.

• Pełnił funkcję sekretarza w Związku Zawodowym Muzyków Oddział w Częstochowie w latach 1946 – 1950,
• Był przedstawicielem Społecznej Organizacji Imprez Artystycznych „Artos” na terenie Częstochowy w latach 1947 – 1949,
• W latach 1952 – 1954 sprawował funkcję przewodniczącego Rady Zakładowej Orkiestry Państwowej Filharmonii w Katowicach,
• Był jednym z założycieli Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków (SPAM) i reprezentował środowisko muzyków częstochowskich na Zjeździe Organizacyjnym SPAM w Warszawie w październiku 1956,
• W latach 1956 – 1971 pełnił rolę sekretarza Koła SPAM w Częstochowie,
• Był członkiem Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza Oddział w Częstochowie w latach 1957-1972,
• Uczestniczył w Kongresie Upowszechniania Kultury Muzycznej w Warszawie w grudniu 1979,
• Był także członkiem ZBoWiD,
• Członkostwo w Społecznym Komitecie Budowy Sali Koncertowej (Filharmonia Częstochowska im. Bronisława Hubermana) obejmowało lata 1955 – 1965,
• Na koniec, był członkiem Prezydium Rady Zakładowej Związku Nauczycielstwa Polskiego w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie w latach 1975 – 1977.

Nagrody i odznaczenia

W bogatym dorobku Leon Jelonka znajduje się szereg znaczących nagród oraz odznaczeń, które podkreślają jego wyjątkowy wkład w życie publiczne oraz edukację.

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1985 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany w 1973 roku,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej, otrzymany w 1973 roku,
• Nagrody Ministra Szkolnictwa Wyższego i Techniki, przyznawane w latach 1972, 1974 oraz 1977,
• Nagroda J. M. Rektora WSP, zdobyta w 1975 roku,
• Nagrody Miasta Częstochowy, które otrzymał w latach 1949, 1960 oraz 1971,
• Nagroda Województwa Częstochowskiego, przyznana w 1975 roku.

---

Oceń: Leon Jelonek

---