Jasna Góra (wzniesienie)


Jasna Góra, dawniej znana jako Stara Góra, to malownicze wzniesienie, które znajduje się w Częstochowie, osiągając wysokość 295 m n.p.m. Zlokalizowane jest w ramach Obniżenia Górnej Warty, co przyczynia się do jego naturalnego piękna. Na północno-wschodnim wierzchołku tego wzniesienia odnajdujemy zespół klasztorny o tej samej nazwie, który jest nie tylko ważnym miejscem kultu, ale również znakiem rozpoznawczym regionu.

Rejestr TERYT klasyfikuje Jasną Górę jako integralną część miasta Częstochowy (SIMC: 0931000). Interesującym aspektem jest fakt, że administracyjnie wzniesienie to przynależy do kilku lokalnych dzielnic, w tym Podjasnogórskiej oraz Częstochówki-Parkitki.

Geografia

Wzgórze, na którym usytuowana jest Jasna Góra, ma trzy główne kulminacje. Najwyższy z punktów, osiągający wysokość 295 m n.p.m., znajduje się w odległości około 325 metrów na zachód od murów klasztoru, przy parkingu domu pielgrzyma. Zespół klasztorny jest usytuowany na północno-wschodnim wierzchołku, który wznosi się na 293 m n.p.m. Trzecia kulminacja, zlokalizowana na południowym zachodzie, usytuowana jest w okolicach ulicy św. Moniki. Dla porównania, centrum Częstochowy leży na wysokości 250–255 m n.p.m.

To wzniesienie jest przykładem ostańca, zbudowanego z wapieni górnojurajskich. U podstawy wzgórza znajdują się warstwy iłów z jury środkowej. Należy zauważyć, że obszar wzgórza jest silnie zurbanizowany. Wysunięcia skał wapiennych zachowały się jedynie w dwóch miejscach: przy bastionie św. Jakuba oraz w rejonie VI stacji Drogi Krzyżowej.

Nazwa

Nazwa wzgórza jest związana z historią i tradycją, sięgającą aż do XIV wieku. Po raz pierwszy pojawiła się w dokumencie z 1388 roku, co podkreśla jej długotrwałe znaczenie.

Termin Jasna Góra został przyjęty przez węgierskich paulinów, którzy nadali mu tę nazwę, nawiązując do swojego macierzystego klasztoru św. Wawrzyńca, który znajduje się na Jasnej Górze w Budzie.

W związku z tym, hipoteza wiążąca nazwę wzgórza z jasnymi kamieniami wapiennymi wydaje się mało prawdopodobna. W przeszłości funkcjonowało inne określenie dla tego miejsca, mianowicie Stara Góra.

Warto także zauważyć, że istnieje alternatywna interpretacja, zgodnie z którą nazwa Stara Góra odnosi się do całego wzgórza, natomiast Jasna Góra dotyczy jedynie północno-wschodniej kulminacji, na której zlokalizowany jest klasztor.

Przypisy

  1. Violetta Jaros. Chrematonimia Jasnej Góry i jej uwarunkowania kulturowe. „Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk”, 2018.
  2. Dlaczego Jasna Góra jest „Jasna”?. [w:] Stacja7.pl [on-line]. 08.07.2017 r. [dostęp 05.06.2021 r.]
  3. E-usługi dla mieszkańców Częstochowy. e.czestochowa.pl. [dostęp 10.06.2021 r.]
  4. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Dla Miasta Częstochowy z Uwzględnieniem Lat 2010 – 2014 z Perspektywą Do Roku 2017, [w:] Urząd Miasta Częstochowa [online], s. 11 [dostęp 10.06.2021 r.]
  5. Przemysław Jaskurzyński: Spotkanie z historią. [w:] Biuro Prasowe Jasnej Góry [on-line]. [dostęp 05.06.2021 r.]
  6. Adam Królikowski: O Częstochu i Starej Górze. [w:] Gazeta Częstochowska [on-line]. 23.12.2010 r. [dostęp 05.06.2021 r.]
  7. Adam Królikowski: Niwa Częstocha (5). [w:] Gazeta Częstochowska [on-line]. 15.12.2011 r. [dostęp 05.06.2021 r.]
  8. Jacek Kraś. Istota i znaczenie ruchu pielgrzymkowego w Polsce. „Saeculum Christianum”. 18, s. 231-243, 2011.
  9. Jerzy Groch. Miastotwórcza funkcja sanktuarium jasnogórskiego. „Peregrinus Cracoviensis”. 3, s. 205–218, 1996.
  10. RenataR. Dulias, Wyżyna Śląsko-Krakowska – region fizycznogeograficzny, [w:] RyszardR. Kaczmarek (red.), Encyklopedia Województwa Śląskiego. Tom I, Katowice: Instytut Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej, 2014, s. 1039.

Oceń: Jasna Góra (wzniesienie)

Średnia ocena:4.5 Liczba ocen:21