Sąd Okręgowy w Częstochowie

---

Status prawny

Sąd okręgowy jest jednostką organizacyjną państwa, która nie posiada osobowości prawnej. W polskim systemie sądownictwa panuje zasada, że w pierwszej instancji sprawy rozpatrywane są przez sąd rejonowy. Natomiast sąd okręgowy orzeka jako sąd pierwszej instancji jedynie w sprawach dotyczących zbrodni oraz niektórych występków. W sytuacji, gdy sąd rejonowy złoży wniosek, sąd apelacyjny ma możliwość przekazania sprawy do sądu okręgowego w celu jej rozpatrzenia w I instancji, jeśli sprawa ta ma szczególne znaczenie lub jest szczególnie złożona.

Sąd Okręgowy w Częstochowie jest częścią systemu władzy sądowniczej, która odpowiada za sprawowanie wymiaru sprawiedliwości, zgodnie z zapisami Konstytucji RP. Organizacja sądów w Polsce jest regulowana przez ustawę o ustroju sądów powszechnych oraz przez różne akty wykonawcze, które określają szczegółowe zasady działania tych instytucji.

Okręg Częstochowski

Okręg Częstochowski, który znajduje się w apelacji katowickiej, jest istotnym elementem struktury sądownictwa w Polsce. Na czołowej pozycji w tym obszarze znajduje się Sąd Okręgowy w Częstochowie, który sprawuje nadzór nad trzema sądami rejonowymi w regionie.

Sądy rejonowe, które znajdują się pod jego patronatem, to:

• Sąd Rejonowy w Częstochowie – obsługujący miasto Częstochowa oraz wszystkie gminy powiatu częstochowskiego, z wyjątkiem gmin Dąbrowa Zielona, Koniecpol, Lelów i Przyrów, a także wszystkich gmin powiatu kłobuckiego,
• Sąd Rejonowy w Lublińcu – mający jurysdykcję nad wszystkimi gminami powiatu lublinieckiego,
• Sąd Rejonowy w Myszkowie – który obejmuje wszystkie gminy powiatu myszkowskiego oraz gminy Dąbrowa Zielona, Koniecpol, Lelów i Przyrów z powiatu częstochowskiego oraz gminy Irządze, Kroczyce, Szczekociny i Włodowice z powiatu zawierciańskiego.

Struktury organizacyjne

Sądy okręgowe stanowią integralną część systemu sądów powszechnych, które zajmują się rozstrzyganiem różnorodnych spraw związanych z prawem karnym, cywilnym, rodzinnym i opiekuńczym, a także prawem pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Te kwestie nie są przypisane innym sądom.

W ramach Sądu Okręgowego w Częstochowie utworzono poniższe wydziały, które pełnią różnorodne funkcje:

• Wydział I Cywilny – specjalizuje się w rozpoznawaniu spraw cywilnych oraz rodzinnych w I instancji. W jego strukturze działa także Sekcja zajmująca się sprawami o rozwód, separację oraz ubezwłasnowolnienie,
• Wydział II Karny – dotyczy spraw z zakresu prawa karnego w pierwszej instancji oraz rozpatruje sprawy wynikające z ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu nieważności orzeczeń wydanych przeciwko osobom represjonowanym za działalność na rzecz niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej,
• Wydział III Penitencjarny i Nadzoru nad wykonaniem orzeczeń karnych – zajmuje się kwestiami penitencjarnymi oraz nadzorem nad sądowym postępowaniem wykonawczym w obszarze prawa karnego,
• Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych – odpowiedzialny za rozpatrywanie spraw związanych z prawem pracy w I i II instancji, jak również kwestii dotyczących ubezpieczeń społecznych. Postępowania w tych sprawach zazwyczaj są bezpłatne (zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Wyjątkowo, gdy Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest reprezentowany przez radcę prawnego, może zwrócić się o pokrycie kosztów zastępstwa procesowego. Koszty ponosi strona, która przegra sprawę,
• Wydział V Gospodarczy – specjalizuje się w rozpoznawaniu spraw gospodarczych w I oraz II instancji,
• Wydział VI Cywilny Odwoławczy – zajmuje się rozpoznawaniem spraw cywilnych oraz spraw dotyczących prawa rodzinnego i opiekuńczego w II instancji, a także prowadzi postępowania wobec osób uzależnionych od alkoholu oraz w sprawach nieletnich,
• Wydział VII Karny Odwoławczy – skupia się na sprawach karnych w II instancji, obejmując sprawy wykroczeń oraz dotykające nieletnich, którzy popełnili czyn karalny, zwłaszcza w przypadku nałożenia na nich środka poprawczego.

Historia Sądu

Sąd Okręgowy w Częstochowie, powołany do życia na podstawie przepisów tymczasowych dotyczących sądownictwa w Królestwie Polskim 19 sierpnia 1917 roku, był strukturą, która z czasem zyskała na znaczeniu. W ramach swojej działalności sąd ten podzielony był na trzy główne Wydziały: Cywilny, Karny oraz Rejestr Handlowy, a językiem urzędowym obowiązującym w instytucji był język polski. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, instytucje sądowe utrzymały swoje dotychczasowe siedziby oraz zakres terytorialny, jednak Sąd Okręgowy w Częstochowie został zlikwidowany w dniu 1 kwietnia 1922 roku.

Z dniem 24 grudnia 1928 roku, na mocy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, powstał Wydział Zamiejscowy przy Sądzie Okręgowym w Piotrkowie. Wydział ten obejmował zasięgiem terytorialnym sądy grodzkie zlokalizowane w Częstochowie, Janowie, Kłobucku i Krzepicach. Podobnie jak wcześniej, Wydział Zamiejscowy również był podzielony na trzy Wydziały: Cywilny, Karny oraz Rejestr Handlowy, a instancją odwoławczą był Sąd Apelacyjny w Warszawie. W roku 1936 Wydział przeniósł się z lokalu przy III Alei 51 do nowej siedziby, znajdującej się na rogu ulic Dąbrowskiego i Racławickiej. Niestety, działalność Wydziału Zamiejscowego zawieszono na skutek wybuchu II wojny światowej.

Po zakończeniu wojny, 1 maja 1946 roku, zainaugurowano działalność Sądu Okręgowego w Częstochowie. W jego okręgu funkcjonowały sądy grodzkie zlokalizowane w takich miejscowościach jak Wieluń, Wieruszów, Brzeźnica, Częstochowa, Kłobuck, Krzepice, Pławno, Radomsko, Koziegłowy, Zawiercie oraz Żarki. W wyniku zmian strukturalnych, 1 stycznia 1951 roku, zlikwidowano dotychczasową strukturę sądową, a utworzono Sąd Powiatowy w Częstochowie, podlegający Sądowi Wojewódzkiemu w Katowicach. W dniu 1 czerwca 1975 roku ustanowiono Sąd Wojewódzki w Częstochowie, co stanowiło kolejny krok w kierunku ugruntowania instytucji wymiaru sprawiedliwości w regionie.

Początek obecnego Sądu Okręgowego w Częstochowie datuje się na 1 stycznia 1999 roku, kiedy to powstał na bazie wcześniejszego Sądu Wojewódzkiego. W jego kompetencjach pierwotnie znajdowały się Sądy Rejonowe w Częstochowie, Lublińcu, Myszkowie oraz Oleśnie. W roku 2001 do systemu sądów rejonowych w Częstochowie dodano Myszków i Zawiercie, a od 1 stycznia 2004 roku, obszar działania Sądu Okręgowego rozszerzył się o Sąd Rejonowy w Lublińcu. W 2011 roku miało miejsce uroczyste otwarcie nowej siedziby sądu, która przylega do wcześniejszego budynku. Natomiast od 1 kwietnia 2022 roku powstał Sąd Okręgowy w Sosnowcu, który objął jurysdykcję nad rejonem Zawiercia i powiatem zawierciańskim.

Na przestrzeni lat funkcję prezesa Sądu Okręgowego w Częstochowie pełnili:

• 1917–1922 – Mieczysław Kokowski,
• 1998–2003 – Maciej Pacuda,
• 2003–2009 – Hanna Morejska,
• 2009–2015 – Robert Grygiel,
• 2015–2018 – Adam Synakiewicz,
• 2018– nadal – Rafał Olszewski.

---

Oceń: Sąd Okręgowy w Częstochowie

---