Częstochowskie Zakłady Materiałów Biurowych

---

Historia

Początki działalności zakładów mają swoją historię jeszcze w okresie międzywojennym. W 1934 roku na terenie Częstochowy, przy dzisiejszej ulicy Mielczarskiego, została uruchomiona Fabryka Wiecznych Piór „Omega”, założona przez M. Szaja i A. Wrocławskiego. Jest to moment, w którym rozpoczęła się tradycja produkcji narzędzi piśmienniczych w tym rejonie.

W czasie II wojny światowej, mimo zajęcia Częstochowy przez Niemców, fabryka nie została zamknięta ani przekształcona. W dalszym ciągu produkowała te same wyroby, choć pod zarządem niemieckim. Po wojnie, w 1949 roku, odbyła się nacjonalizacja oraz połączenie kilku prywatnych zakładów zajmujących się wytwarzaniem asortymentu papierowego, takich jak zeszyty szkolne, opakowania tekturowe oraz pióra wieczne. Usługi introligatorskie świadczone przez te firmy były kontynuowane, a także prowadzone w Gnaszynie, który od 1977 roku wchodzi w skład Częstochowy.

W 1950 roku wznowiono działalność pod nową nazwą – Częstochowskie Zakłady Materiałów Biurowych. W początkowym okresie działalności zatrudnienie wynosiło 70 pracowników. Z kolei w 1954 roku odbyła się restrukturyzacja zakładów. Wówczas produkcja piór wiecznych oraz ołówków automatycznych miała miejsce przy ulicy Żwirki i Wigury w Częstochowie, podczas gdy zakłady zajmujące się przetworami papierowymi w Gnaszynie przejęły wyroby papiernicze i tekturowe.

W 1997 roku połączono działy handlowe częstochowskiego Zenitha oraz firmy Astra, tworząc przedsiębiorstwo A-Z, odpowiedzialne za dystrybucję wyrobów z obu fabryk. Kolejna fuzja miała miejsce w 2000 roku, kiedy to powstała firma Astra – Zenith S.A. w Częstochowie, z celem zbudowania holdingu produkcyjnego, który byłby ukierunkowany na artykuły biurowe i szkolne. W tym okresie poszerzono asortyment o różnorodne artykuły do pisania. Od 2003 roku spółka działa pod nazwą ASTRA S.A. w Warszawie, kontynuując swoją działalność do dnia dzisiejszego.

Pióro Zenith

W latach 60. XX wieku zaistniał w polskich kręgach rządowych pomysł stworzenia krajowego pióra wiecznego, a Częstochowa została wybrana jako miejsce realizacji tego projektu dzięki tradycjom w produkcji narzędzi piśmienniczych oraz dostępności wykwalifikowanej kadry inżynierskiej. Projekt prowadził inżynier tworzyw sztucznych, Józef Koszkul. W wyniku dekolonizacji w Azji, chińskie władze przejęły amerykański zakład Parkera w Szanghaju, co umożliwiło im wejście w posiadanie technologii jego modelu Parker 51. W odpowiedzi na to, władzom częstochowskiej fabryki udało się sprowadzić do Polski niezbędne maszyny i narzędzia. Pióro „Polski Parker” nie było jednakże wierną kopią oryginału amerykańskiego. Najważniejszym elementem – stalówką, zajął się zespół inżynierów, w tym Józef Koszkul, Eugeniusz Helm oraz Jan Frymus, którzy opracowali metodę przecinania stalówek z irydową kulką. Opatentowano ją w 1967 roku i była to innowacyjna metoda przecinania twardych metali specjalną tarczką. Na początku produkcji stalówki Zenitha wytwarzano ze złota dostarczonego przez Mennicę Polską, jednak po stwierdzeniu ich niewłaściwych właściwości, zdecydowano się na zastosowanie stali nierdzewnej. Masowa produkcja pióra wiecznego Zenith rozpoczęła się w 1965 roku.

Długopisy automatyczne Zenith 4 i Zenith 7

Pomiędzy produktami Częstochowskich Zakładów Materiałów Biurowych szczególnie wyróżniają się długopisy automatyczne, takie jak Zenith 4, Zenith 5 oraz Zenith 7. Długopis Zenith 4, stworzony z inspiracji długopisem Parker Jotter, został zaprojektowany po wcześniejszym sukcesie produkcji pióra wiecznego wzorowanego na modelu Parker 51. Na początku lat 70. XX wieku władze PRL postanowiły stworzyć niezawodny długopis, którego premierowa wersja miała miejsce w 1971 roku. Opatentowano go w 1974 roku. Górna część długopisu była wykonana ze stali nierdzewnej, co nadawało jej elegancki, naturalny kolor metaliczny.

Jednakże, to długopis Zenith 7 zyskał większą popularność, produkowany na masową skalę oraz w niższej cenie. Jego konstrukcja opierała się głównie na tworzywie sztucznym, co spowodowało, że projektanci odeszli od wcześniejszych inspiracji amerykańskim Parkerem Jotterem. Zenith 7 charakteryzował się ośmioboczną górną częścią z gwintem u dołu, umożliwiającą przykręcenie dolnej części z chromowaną stalową obwódką, zakrywającą końcówkę piszącą. Metalowa nakładka o stożkowym kształcie zasłaniała miejsce łączenia obu głównych części, a mechanizm do manipulacji wkładem ukryty był w otworze klipsa z nazwą długopisu.

---

Oceń: Częstochowskie Zakłady Materiałów Biurowych

---